| 1 | ท่านได้ถวายร่ม แด่พระปทุมุตตรพุทธเจ้าในฤดูร้อน พื้นดินร้อนระอุไปด้วยแสงอาทิตย์ , ในกาลนี้เกิดในตระกูลศากยราช ได้ศรัทธาบวชในสมาคมแห่งพระญาติ วันหนึ่งท่านเข้าไปบิณฑบาต เห็นหญิงนักฟ้อนกำลังฟ้อนตามดนตรีอยู่ เริ่มตั้งความเสื่อมไปสิ้นไป ของการเคลื่อนไหวด้วยวาโยธาตุ เห็นความไม่เที่ยงของสังขาร ขวนขวายวิปัสสนา บรรลุอรหัต (อ.นาคสมาลเถรคาถา) 52/2/552/2/5 52/3/5 |
| 2 | ท่านได้บูชา พระธาตุของพระปทุมุตรพุทธเจ้า ด้วยดอกไม้ ได้บังเกิดในเทพชั้นนิมมานรดี , ในกาลนี้ เกิดในศากยตระกูล ออกบวชพร้อมท่านพระอนุรุทธะ อยู่ในพาลกโลณกคาม วันหนึ่งได้บรรเทาความง่วงนอนจึงออกจากวิหารขึ้นสู่ทางจงกรมล้มลง ใช้การล้มนั้นเป็นขอสับ บรรเทาความง่วงนอน เจริญวิปัสสนา บรรลุอรหัต (อ.ภคุเถรคาถา) 52/7/1752/7/17 52/8/9 |
| 3 | ท่านได้ถวายรองเท้าแด่พระกกุสันธพุทธเจ้า , ในกาลของพระกัสสปพุทธเจ้า ปรินิพพานแล้ว ท่านได้บวชพร้อมกัน 7 คน ขึ้นบำเพ็ญบนภูเขา พระเถระได้อภิญญา 6 พระอนุเถระได้เป็นพระอนาคามี , ในกาลนี้ เกิดจากธิดากษัตริย์ผู้อยู่ร่วมกับปริพาชกคนหนึ่ง เจริญวัยแล้วบวชเป็นปริพาชก สอนศิลปให้ขัตติย-กุมาร ได้ถือเอาปัญหา 20 ข้อ ที่มารดาของตนผู้เกลียดความเป็นหญิงเจริญฌานแล้วเกิดในพรหมโลกแต่งให้ เข้าไปถามพระพุทธองค์ จึงมีศรัทธาบวชแล้วบรรลุพระอรหัต เมื่อพระเทวทัตพยายามเพื่อทำลายสงฆ์ ท่านได้ให้โอวาทแก่ภิกษุฝักฝ่ายพระเทวทัต (อ.สภิยเถรคาถา) 52/12/452/12/4 52/12/6 |
| 4 | ท่านได้ถวายผ้าราคา 100,000 แด่พระปทุมุตรพุทธเจ้า และบูชาด้วยประทีปที่โพธิพฤกษ์ ปรารถนาตำแหน่งเลิศ ภิกษุผู้ให้โอวาทภิกษุณี , ในกาลนี้ พระกกุ-สันธพุทธเจ้า ท่านเกิดเป็นนกการเวก ได้ส่งเสียงร้อง และทำประทักษิณพระศาสดา , ภายหลังเป็นนกยูง มีจิตเลื่อมใส ร้องขึ้น 3 ครั้ง อยู่หน้าถ้ำที่พระปัจเจก-พุทธเจ้าอาศัย , ในกาลนี้เกิดในกรุงสาวัตถี ได้ฟังธรรมพระศาสดา มีศรัทธาบวชแล้วเจริญวิปัสสนาบรรลุพระอรหัต พระศาสดาทรงสั่งให้ไปโอวาทภิกษุณีท่านได้ให้โอวาทภิกษุณี 500 บรรลุพระอรหัต (อ.นันทกเถรคาถา) 52/19/2052/19/20 52/18/22 |
| 5 | ในกัปที่ 92 ท่านได้ไหว้ต้นโพธิพฤกษ์ บูชาด้วยการพัดวี ครั้งพระติสสพุทธเจ้า ,ในกาลแห่งพระกัสสปพุทธเจ้าท่านเป็นเจ้าอาวาสได้ด่า พระขีณาสพผู้อาคันตุกะเพราะตระหนี่และริษยา ตายไปนรก เศษกรรมได้เกิดเป็นนิครนถ์กินคูถ 500 ชาติเกิดในตระกูลยากจน กินขี้และเยี่ยวอยู่ 55 ปี พระศาสดาเสด็จไปแสดงธรรมให้ดำรงอยู่ในโสดาปัตติผล เป็นเอหิภิกขุอุปสัมปทา ขวนขวายวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต (อ.ชัมพุกเถรคาถา) 52/25/1552/25/15 52/24/4 |
| 6 | ในกัปที่ 31 ท่านได้มีจิตเลื่อมใสบูชาพระสิขีพุทธเจ้าด้วยกำหางนกยูง , ในกาลนี้เกิดในตระกูลพราหมณ์ เป็นลูกน้องสาวของพระอุรุเวลกัสสปะ ได้ฟังธรรมพระศาสดาที่ท่าน้ำแห่งแม่น้ำคยา เกิดศรัทธาบวช ทำวิปัสสนาไม่นานนักก็บรรลุพระอรหัต(อ.เสนกเถรคาถา) 52/30/1852/30/18 52/29/4 |
| 7 | [๓๒๙] " ผู้ใดรีบด่วนในเวลาที่ควรช้า และช้าในเวลาที่ควรรีบด่วน ผู้นั้นเป็นพาลย่อมประสบทุกข์ เพราะไม่จัดแจงโดยอุบายอันงาม ประโยชน์ของผู้นั้นย่อมเสื่อมไปเหมือนพระจันทร์ข้างแรม เขาย่อมถึงความเสื่อมยศ และแตกจากมิตรทั้งหลาย ".(สัมภูตเถรคาถา) 52/36/352/36/3 52/33/15 |
| 8 | ท่านเป็นกินนร ได้ไหว้แล้ว กระทำอัญชลีบูชาพระปัจเจกพุทธเจ้าองค์หนึ่ง ด้วยดอกอัญชัน , ในกาลนี้ ฟังธรรมพระอานนท์ภายหลังแต่พระพุทธเจ้าปรินิพพานได้ศรัทธาบวชแล้วกระทำสมณธรรมบรรลุพระอรหันต์ จากนั้นไป 100 ปี เมื่อภิกษุชาววัชชี ยกย่องวัตถุ 10 ประการ พระขีณาสพ 700 ได้ทำลายทิกฐินั้น และทำสังคายนาพระธรรมวินัย. (อ.สัมภูตเถรคาถา) 52/36/1652/36/16 52/34/8 |
| 9 | ท่านได้กระทำบุญเป็นอันมาก ตั้งความปรารถนาเป็นเลิศภิกษุผู้ใคร่การศึกษา ต่อพระปทุมุตตรพุทธเจ้า , ในกาลนี้เกิดเป็นโอรสของพระโพธิสัตว์ ครั้นท่านได้บรรพชาแล้วพระศาสดาให้โอวาทเนือง ๆ จนญานแก่กล้า บำเพ็ญวิปัสสนาบรรลุพระอรหัต (อ.ราหุลเถรคาถา) 52/40/1952/40/19 52/38/20 |
| 10 | ในกัปที่ 31 ท่านเป็นรุกขเทวดา ได้บูชาพระสุทัสสนปัจเจกพุทธเจ้า ด้วยดอกอัญ-ชันเขียว, ในกาลนี้ เกิดในเรือนมีสมบัติ ในกรุงสาวัตถี อยู่ครองเรือนได้ฟังธรรมพระศาสดา ได้เป็นพระโสดาบัน ท่านได้บุตรคนหนึ่งแล้วจึงบวชเรียนวิปัสสนาอยู่ในป่า ภรรยาท่านแต่งตัวมาพร้อมบุตรและบริวาร จะประเล้าประโลมให้ท่านสึกท่านเห็นนางกำลังเดินมา ก็เริ่มตั้งวิปัสสนา ได้อภิญญา 6 แล้วยืนบนอากาศ แสดงธรรมแก่นาง ให้ตั้งอยู่ในสรณะ และศีล (อ.จันทนเถรคาถา) 52/46/1652/46/16 52/44/18 |
| 11 | [๓๓๒] " ธรรมแลย่อมรักษาผู้ประพฤติธรรม ธรรมอันบุคคลประพฤติดีแล้วย่อมนำสุขมาให้ นี้เป็นอานิสงส์ในธรรมอันบุคคลประพฤติดีแล้ว ผู้ประพฤติธรรมย่อมไม่ไปสู่ทุคติ สภาพทั้งสองคือ ธรรมและอธรรม ย่อมมีวิบากไม่เสมอกัน อธรรมย่อมนำไปสู่นรก ธรรมย่อมนำให้ถึงสุคติ " (ธัมมิกเถรคาถา) 52/50/352/50/3 52/47/17 |
| 12 | ในกัปที่ 31 ท่านเป็นนายพราน เห็นพระสิขีพุทธเจ้า แสดงธรรมแก่เทพบริษัทในป่า ได้ยึดเอานิมิตแห่งเทศนาว่าธรรมนั่นพระองค์ตรัส, ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ ได้ความเลื่อมใสในการรับเชตวันวิหาร บวชแล้วเป็นเจ้าอาวาสอยู่ใกล้บ้าน เป็นผู้เพ่งโทษพระอาคันตุกะ ท่านเลยอยู่องค์เดียว อุบาสกเจ้าของวิหารฟังเหตุนั้นแล้วกราบทูลแด่พระศาสดา พระองค์เรียกมาสอบถามแล้วทรงประทานโอวาท ท่านนั่งอยู่โดยกระแสแห่งเทศนา เจริญวิปัสสนาบรรลุพระอรหัต(อ.ธัมมิกเถรคาถา) 52/50/2152/50/21 52/48/15 |
| 13 | ในกัปที่ 31 ท่านเป็นนาคมีอานุภาพมาก ได้บูชาพระสัมภวปัจเจกพุทธเจ้า ผู้นั่งเข้านิโรธสมาบัติ ด้วยการถือดอกบัวใหญ่กั้นไว้เบื้องบน, ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ กรุงสาวัตถี ได้ฟังธรรมพระศาสดา มีศรัทธาบวชเรียนกรรมฐาน อยู่ ณเลณคิริวิหาร ไม่นานนักก็บรรลุพระอรหัต เมื่อมาถวายบังคมพระศาสดา ได้ไปแสดงธรรมให้ญาติตั้งอยู่ในสรณะและศีล (อ.สัปปกเถรคาถา) 52/56/2052/56/20 52/54/13 |
| 14 | ในกัปที่ 91 ท่านได้ถวายเตียง แด่พระวิปัสสีพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลคฤหบดี ในโกศลรัฐ กลัวต่อราชภัยจึงบวชกับพระขีณาสพในป่า เรียนกรรมฐานตั้งความเพียรจะไม่ออกจากห้อง ถ้ายังไม่บรรลุพระอรหัต บำเพ็ญวิปัสสนาบรรลุพระอรหัต (อ.มุทิตเถรคาถา) 52/62/452/62/4 52/58/18 |
| 15 | ในกัปที่ 14 แต่ภัทรกัปนี้ ท่านได้ถวายผลมะกอก แด่พระปัจเจกพุทธเจ้าองค์หนึ่ง ,ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพ่อค้าเกวียน กรุงสาวัตถี ได้นำสินค้า 500 เล่มเกวียนไปค้าขายในกรุงราชคฤห์ เขาหมดตัวเพราะหญิงโสเภณี จึงเข้าไปในวิหารฟังธรรมบวชแล้วอยู่ในป่าช้า ครั้นหญิงโสเภณีนั้นถูกฆ่าตายอยู่ในป่าช้า ท่านไปพิจารณาศพนั้น โดยอุบายต่างๆ ได้ บรรลุพระอรหัต (อ.ราชทัตตเถรคาถา) 52/67/552/67/5 52/64/4 |
| 16 | [๓๓๖] " บุรุษผู้ประสงค์จะทำธุรกิจ เมื่อประกอบตนในกิจที่ไม่ควรประกอบ ถ้าเมื่อขืนประพฤติอยู่อย่างนั้น ก็ไม่พึงได้สำเร็จผล การประกอบในกิจที่ไม่ควรประกอบนั้น มิใช่ลักษณะบุญ " (สุภูตเถรคาถา) 52/72/352/72/3 52/68/19 |
| 17 | ท่านฟังธรรมพระกัสสปพุทธเจ้า แล้วมีจิตเลื่อมใส ตั้งอยู่ในสรณะ และศีล ได้ให้เช็ดทาพระคันธกุฎี ด้วยของหอม 4 อย่าง เดือนละ 8 ครั้ง,ในกาลนี้ เกิดในตระกูลคฤหบดี ในมคธรัฐ บวชในเดียรถีย์ เมื่อไม่ได้สิ่งอันเป็นสาระ เห็นสมณพราหมณ์อื่นๆ บวชในพระศาสนา จึงบวชเรียนกรรมฐาน อยู่โดยวิเวก เจริญวิปัสสนาบรรลุพระอรหัต (อ.สุภูตเถรคาถา) 52/73/152/73/1 52/69/15 |
| 18 | เมื่อบุตร และภรรยาตาย ท่านมีความโศกมาก พระสุเมธพุทธเจ้า เสด็จไปแสดงธรรมให้หายโศกจึงได้บูชาด้วยของหอม และดอกไม้ ถวายบังคม ประคองอัญชลีขึ้นเหนือเศียรแล้วกล่าวชมเชย , ในกาลนี้ เป็นบุตรปุโรหิตของพระเจ้าพิมพิสารเห็นพุทธานุภาพที่เสด็จกรุงราชคฤห์ จึงบวช พระราชานิมนต์ท่านให้อยู่เมืองนี้แต่ทรงลืมท่านต้องอยู่กลางแจ้งฝนจึงไม่ตก เมื่อพระราชาระลึกได้จึงสร้างกระท่อมให้พระเถระได้เสนาสนะแล้วทำความเพียรบรรลุพระอรหัต (อ.คิริมานันทเถรคาถา) 52/81/1652/81/16 52/77/16 |
| 19 | ในกัปที่ 95 ท่านได้ถวายชิ้นสมอ แด่พระปัจเจกพุทธเจ้าองค์หนึ่งซึ่งเป็นไข้ , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลคฤหบดี ในโกศลรัฐ เจริญวัยแล้วได้บวชในสำนักพระอรหันต์ผู้เป็นลุง อยู่ในป่า ท่านประกอบความเพียร ยังฌาน 4 และอภิญญา 5 ให้เกิดพระเถระบอกวิปัสสนาวิธีให้ ท่านก็เจริญวิปัสสนาบรรลุพระอรหัต (อ.สุมนเถรคาถา) 52/88/152/88/1 52/84/4 |
| 20 | ท่านเกิดในภารุกัจฉนคร มารดาของท่านได้มอบบุตรให้ญาติแล้วไปบวชในสำนักภิกษุณี ได้บรรลุพระอรหัต ต่อมาให้บุตรบรรพชาในสำนักพระเวฬุทันตเถระ แล้วเรียนพุทธพจน์เป็นพหูสูต เป็นธรรมกถึก วันหนึ่งคิดว่าเราผู้เดียวเป็นผู้ยิ่งในภายในจะไปเยี่ยมมารดา มารดาเห็นท่านแล้วทักท้วงว่าทำไมมาผู้เดียว ท่านเกิดสังเวชไปยังวิหารนั่งในที่พักกลางวัน เห็นแจ้งบรรลุพระอรหัต (อ.วัฑฒเถรคาถา) 52/92/2052/92/20 52/89/4 |
| 21 | ท่านได้ถวายผลมะม่วงผลหนึ่ง แด่พระปทุมุตตรพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เป็นน้องชายของอุรุเวลกัสสปะ บวชเป็นดาบสพร้อมดาบส 300 คน อยู่ริมแม่น้ำเนรัญชรา พระพุทธเจ้าประทานการบวชแก่ท่านพร้อมด้วยบริวาร โดยเอหิภิกษุภาวะบรรลุพระอรหัตด้วยอาทิตตปริยายสูตร (อ.นทีกัสสปเถรคาถา) 52/96/1852/96/18 52/93/1 |
| 22 | กัปที่ 31 ท่านเป็นดาบสได้ถวายผลพุทราแด่พระสิขีพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ บวชเป็นดาบสพร้อมดาบส 200 อยู่ที่คยาประเทศ ได้เป็นเอหิภิกขุปสัมปทาและบรรลุพระอรหัตด้วยอาทิตตปริยายสูตร (อ.คยากัสสปเถรคาถา) 52/102/1952/102/19 52/98/21 |
| 23 | ท่านได้ถวายทาน 7 วัน ตั้งความปรารถนาเป็นเลิศภิกษุผู้น้อมไปในศรัทธา ต่อพระปทุมุตตรพุทธเจ้า, ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ กรุงสาวัตถี บวชเพราะชอบดูพระรูปกายของพระศาสดา เมื่อญาณแก่กล้าพระศาสดาทรงขับไล่ และปลอบในขณะที่ท่านจะไปโดดเหว ท่านเห็นพระศาสดาแล้วเกิดปีติจึงวิ่งไปในอากาศข่มปีติในอากาศ บรรลุพระอรหัต พร้อมด้วยปฏิสัมภิทา (อ.วักกลิเถรคาถา) 52/107/2052/107/20 52/104/4 |
| 24 | " บุคคลพิจารณาเห็นความเกิดขึ้น และดับไปแห่งขันธ์ทั้งหลายในกาลใดๆ ในกาลนั้นๆ เขาย่อมได้ปีติและปราโมทย์ นั้นเป็นอมตะของบุคคลผู้รู้อยู่ " (อ.วักกลิเถรคาถา) 52/111/2152/111/21 52/107/23 |
| 25 | ตอนพระวักกลิเกิดมาถูกปีศาจคุกคาม มารดาของท่านได้ถวายตัวท่านแด่พระพุทธเจ้า ท่านจึงหายป่วย (อ.วักกลิเถรคาถา) 52/115/952/115/9 52/111/17 |
| 26 | ท่านบวชเป็นฤาษีอยู่ในป่า ได้ถวายผลไม้ แด่พระอัตถทัสสีพุทธเจ้า , ในกาลนี้เกิดในตระกูลนายควาญช้างในโกศลรัฐ เห็นปาฏิหาริย์ ของพระศาสดาได้ศรัทธาบวชในสำนักพระอรหัตผู้เป็นลุง 2 องค์ ชื่อ เสนะ และอุปเสนะ กระทำวิปัสสนาตามโอวาทของพระเถระ เมื่อจะสอนจิตของตนได้กล่าวคาถา เจริญวิปัสสนาบรรลุพระอรหัต (อ.วิชิตเสนเถรคาถา) 52/119/152/119/1 52/115/4 |
| 27 | ท่านเป็นฤาษีอยู่ในป่า ได้ชมเชยพระปทุมุตตรพุทธเจ้า ด้วยจิตเลื่อมใส , ในกาลนี้เกิดในตระกูลเจ้ามัลละเที่ยวไปกับสภิยปริพาชก เมื่อพระศาสดาทรงแก้ปัญหาแก่สภิยปริพาชก ตนเองฟังเพื่อจะเพ่งโทษในวาทะ ของพระศาสดาพระองค์ทรงทราบจึงประทานโอวาท เขาสลดใจบวชไม่นานก็บรรลุพระอรหัต (อ.ยสทัตตเถรคาถา) 52/126/152/126/1 52/121/11 |
| 28 | ท่านเป็นเศรษฐี ได้ถวายมหาทาน ตั้งความปรารถนาตำแหน่งเลิศภิกษุผู้กล่าวถ้อยคำไพเราะ ต่อพระปทุมุตตรพุทธเจ้า , ในกาลแห่งพระวิปัสสีพุทธเจ้า ท่านได้บวชบำเพ็ญสมณธรรม , กาลที่ว่างจากพระพุทธเจ้า ท่านเป็นช่างหูก ได้ต่อคันกลดที่ขาดถวายแด่พระปัจเจกพุทธเจ้ารูปหนึ่ง, ในกาลนี้ เกิดเป็นบุตรเศรษฐีมีสมบัติมากบวชกับพระมหากัจจายนะ เดินทางไปกรุงสาวัตถี พักอยู่ในพระคันธกุฎีกับพระศาสดา กล่าวพระสูตร 16 สูตรที่พระองค์ให้สาธุการ เจริญวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต (อ.โสณกุฏิกัณณเถรคาถา) 52/131/152/131/1 52/126/4 |
| 29 | [๓๔๖] " ผู้ใดเป็นพหูสูตทรงธรรม และประพฤติธรรมสมควรแก่ธรรม ผู้นั้นชื่อว่า ผู้คงที่เป็นบัณฑิตและพึงเป็นผู้วิเศษเพราะรู้ธรรมทั้งหลาย ผู้ใดรู้เนื้อความแห่งสุภาษิตครั้นรู้แล้วทำตามที่รู้ ผู้นั้นชื่อว่า เป็นบัณฑิตอยู่ในอำนาจเหตุผล และพึงเป็นผู้วิเศษเพราะรู้ธรรมทั้งหลาย (อ.โกสิยเถรคาถา) 52/137/1252/137/12 52/132/17 |
| 30 | ในกัปที่ 91 ท่านได้ถวายท่อนอ้อย แด่พระวิปัสสีพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ ได้ฟังธรรมพระสารีบุตรเนือง ๆ มีศรัทธาในพระศาสนา ทำกรรมฐานไม่นานนักก็บรรลุพระอรหัต. (อ.โกสิยเถรคาถา) 52/138/952/138/9 52/133/4 |
| 31 | ท่านได้ถวายมหาทาน แล้วตั้งความปรารถนาเป็นเลิศภิกษุแห่งบริษัทหมู่ใหญ่ ,ในกัปที่ 92 เกิดเป็นพี่น้อง 3 คน ต่างมารดากันกับพระปุสสพุทธเจ้า ได้บูชาพระสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประธานด้วยการบูชาอย่างยิ่ง, ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์กรุงสาวัตถี บวชเป็นชฏิลกับน้องชาย มีบริวาร 1,000 พระศาสดาทรงแนะนำด้วยปาฏิหาริย์ 3,500 ได้เป็นเอหิภิกขุ และบรรลุพระอรหัตด้วยอาทิตต-ปริยายสูตร(อ.อุรุเวลกัสสปเถรคาถา) 52/145/552/145/5 52/140/6 |
| 32 | ในกัปที่ 91 ท่านเป็นหมอได้รักษา พระอโสกะ ผู้เป็นอุปัฏฐากของพระวิปัสสี-พุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดเป็นบุตรของพราหมณ์ชื่อ สุพุทธะ เมื่อพ่อของท่านถูกจับขังในเรือนจำ จึงหนีไปบวชกับพระสาณวาสี เป็นผู้ถือการอยู่กลางแจ้งเป็นวัตรและการนั่งเป็นวัตร มารแปลงเป็นคนเฝ้านามาพูดเยาะเย้ยท่าน ท่านจึงกล่าวคาถาแล้วเจริญวิปัสสนาทำให้แจ้งพระอรหัต. (อ.เตกิจฉกานิเถรคาถา) 52/157/452/157/4 52/152/4 |
| 33 | ท่านได้ถวายผลทับทิม แด่พระกกุสันธพุทธเจ้า, ในกาลนี้ เกิดเป็นบุตรพราหมณ์ในเมืองสาเกต เห็นปาฏิหาริย์ของพระควัมปติ จึงบวชในสำนักท่าน ตั้งอยู่ในโอวาทของพระเถระ จึงบรรลุพระอรหัต (อ.มหานาคเถรคาถา) 52/165/152/165/1 52/159/4 |
| 34 | ท่านเกิดในตระกูลกุฎุมพี กรุงสาวัตถีได้ฟังธรรมพระศาสดา มีศรัทธาจึงบวช ท่านเป็นคนราคะจริต พระศาสดาบอกอสุภกรรมฐานแล้ว ให้ท่านไปป่าช้าบ่อยๆ พระศาสดาทรงเนรมิตแสดงรูปหญิงวัยรุ่นผู้ตายยังไม่นาน และให้มีของไม่สะอาดไหลออก พระกุลลได้อสุภสัญญา ทำปฐมฌานให้เป็นบาท เจริญวิปัสสนาบรรลุพระอรหัต. (อ.กุลลเถรคาถา) 52/169/452/169/4 52/163/4 |
| 35 | ท่านเป็นบุตรนักดูเงิน ของพระเจ้าโกศล มารดาเขาชื่อ มาลุงกยา ท่านบวชเป็นปริพาชกท่องเที่ยวไป ได้ฟังธรรมพระศาสดา มีศรัทธาบวชบำเพ็ญวิปัสสนา ไม่นานก็ได้อภิญญา 6 ท่านได้ไปอนุเคราะห์ญาติ ญาติเอาทรัพย์มาวางกองไว้ตรงหน้าอ้อนวอนให้สึก ท่านจึงยืนในอากาศแสดงธรรม (อ.มาลุงกยปุตตเถรคาถา) 52/176/752/176/7 52/169/15 |
| 36 | ท่านเกิดเป็นบุตรปุโรหิตของพระเจ้าสุทโธทนะ บวชแล้ว 25 ปี ก็ไม่ได้ความสงบใจเกิดสลดใจจึงนำศัสตรามา เจริญโยนิโสมนสิการ ก็ได้บรรลุพระอรหัต(อ.สัปปทาสเถรคาถา) 52/183/152/183/1 52/175/4 |
| 37 | ท่านเป็นบุตรพราหมณ์โกสิยโคตร เป็นสหายคฤหัสถ์ของพระสามัญญกานิ ได้เห็นพระเถระจึงบวชกระทำสมณธรรม กลางคืนลุกขึ้น เดินจงกรมแต่หลับล้มลงนอนที่พื้นราบ พระศาสดาเสด็จไปยืนในอากาศ เรียกท่านแล้วแสดงธรรม ในเวลาจบเทศนา พระเถระเจริญวิปัสสนาบรรลุพระอรหัตแล้ว (อ.กาติยานเถรคาถา) 52/188/1152/188/11 52/180/4 |
| 38 | ท่านเป็นบุตรของนางวิสาขา เพราะได้ฟังธรรมเนืองๆ จึงเกิดศรัทธาบวชแล้วเจริญวิปัสสนา ได้บรรลุพระอรหัต (อ.มิคชาลเถรคาถา) 52/195/752/195/7 52/186/4 |
| 39 | วงศ์กษัตริย์ในโลกมี 2 วงศ์ คือ อาทิตย์วงศ์ โสมวงศ์ (อ.มิคชาลเถรคาถา) 52/197/152/197/1 52/187/19 |
| 40 | ท่านเป็นบุตรปุโรหิตของพระเจ้าโกศล เป็นผู้มัวเมาเพราะชาติ ดูหมิ่นคนอื่น มีมานะจัด วันหนึ่งเข้าเฝ้าพระศาสดา พระองค์ไม่ทรงทักทาย จึงคิดจะกลับพระศาสดาจึงตรัสคาถาและ แสดงธรรม จบเทศนาได้เป็นพระโสดาบัน บวชแล้วบำเพ็ญวิปัสสนา จึงได้บรรลุพระอรหัต (อ.เชนตปุโรหิตปุตตเถรคาถา) 52/202/452/202/4 52/192/4 |
| 41 | ไม่ควรทำมานะในมารดา บิดา พี่ชาย และในอาจารย์ (อ.เชนตปุโรหิตปุตตเถรคาถา) 52/203/352/203/3 52/192/23 |
| 42 | ในกัปที่ 31 ท่านได้บูชาพระสิขีพุทธเจ้าด้วยดอกมะลิ, ในกาลนี้ เกิดในเรือนของอุบาสกผู้เป็นอุปัฏฐากของพระอนุรุทธะ เมื่ออายุ 7 ขวบ บวชแล้วบำเพ็ญวิปัส-สนากรรมฐาน ไม่นานนักเป็นผู้มีอภิญญา 6 เมื่อจะบำรุงพระเถระ สามเณรไปตักน้ำจากสระอโนดาต และเอาชนะนาคราชด้วยฤทธิ์ (อ.สุมนเถรคาถา) 52/208/2052/208/20 52/198/4 |
| 43 | ท่านบวชเป็นดาบสอยู่ในราวป่า จากกรุงราชคฤห์ไป 3 โยชน์ บำเรอไฟอยู่ พระศาสดาเสด็จไปที่อาศรม ท่านๆได้ถวายลูกเดือยแด่พระองค์ อยู่ 4 วัน ท่านจึงถามว่าพระองค์เป็นผู้ละเอียดอ่อน ไฉนจึงฉันอาหารนี้ได้พระองค์ทรงแสดงธรรม ดาบสได้เป็นพระโสดาบัน บวชแล้วบรรลุพระอรหัต (อ.นหาตกมุนีเถรคาถา) 52/214/152/214/1 52/202/4 |
| 44 | [๓๕๘] บุคคลโกรธตอบบุคคลผู้โกรธ จัดว่าเป็นคนเลวกว่าบุคคลผู้โกรธ .(พรหมทัตตเถรคาถา) 52/217/552/217/5 52/204/15 |
| 45 | ท่านเป็นโอรสของพระเจ้าโกศล กรุงสาวัตถี ได้เห็นพุทธานุภาพในคราวฉลองเชตวันวิหาร มีศรัทธาบวชแล้วบำเพ็ญวิปัสสนากัมมัฏฐาน ได้มีอภิญญา 6 พร้อมด้วยปฏิสัมภิทา (อ.พรหมทัตตเถรคาถา) 52/218/152/218/1 52/205/12 |
| 46 | ท่านเกิดในตระกูลพราหมณ์ ในสุงสุมารคีรนคร ได้เข้าเฝ้าพระศาสดาฟังธรรมบวชแล้ววันหนึ่งนั่งในที่แสดงปาติโมกข์ ในตอนจบนิทานุทเทส ได้พิจารณาใจความบาลี ได้ความเลื่อมใส คำสอนของพระศาสดาบริสุทธิ์จริงจึงข่มปีติ เจริญวิปัสสนาบรรลุพระอรหัต (อ.สิริมัณฑเถรคาถา) 52/224/152/224/1 52/211/4 |
| 47 | การปิดอาบัติ เป็นเช่นกับความเป็นคนอลัชชี เพราะการปิดอาบัติไว้ จึงพึงต้องอาบัติโดยประการอื่นจากนั้น. (อ.สิริมัณฑเถรคาถา) 52/225/1252/225/12 52/212/14 |
| 48 | " ชีวิตของสัตว์ทั้งหลายในโลกนี้ ไม่มีเครื่องหมายกำหนดรู้ไม่ได้เป็นของฝืดเคืองเป็นของเล็กน้อย และประกอบด้วยทุกข์ " (อ.สิริมัณฑเถรคาถา) 52/229/652/229/6 52/216/1 |
| 49 | ท่านได้ตั้งความปรารถนา เป็นผู้สามารถชำระความแตกสามัคคีในสงฆ์ ให้เป็นปกติ ต่อพระปทุมุตตรพุทธเจ้า, ในกาลนี้ เกิดในตระกูลกษัตริย์ นครเวสาลี มีเหย้าเรือนแล้ว แต่เพราะมีอัธยาศัยในการออกจากทุกข์ จึงบวชกับพระอานนท์ วันหนึ่งเห็นภรรยาเก่า แล้วสงสาร จึงไปป่าช้ากำหนดอสุภนิมิต เจริญวิปัสสนาบรรลุพระอรหัต (อ.สัพพกามเถรคาถา) 52/231/1152/231/11 52/217/10 |
| 50 | พระศาสดาปรินิพพานได้ 100 ปี พระสัพพกามเถระได้ 120 พรรษา ชำระเสนียดแห่งพระศาสนาจากภิกษุชาววัชชีจึงทำสังคยนาพระธรรมวินัยครั้งที่ 2 แล้วตั้งติสสมหาพรหมให้ ชำระเสนียดที่จะเกิดสมัยพระเจ้าธรรมมาโศกในอนาคตแล้วปรินิพพาน (อ.สัพพกามเถรคาถา) 52/236/1052/236/10 52/221/20 |
| 51 | ท่านเกิดในตระกูลเศรษฐี กรุงราชคฤห์ ได้เห็นพุทธานุภาพในคราวที่พระศาสดาเสด็จเข้ากรุงราชคฤห์ จึงบวชแล้วสมาทานธุดงค์ จากกรุงราชคฤห์ ไปยังกรุง-สาวัตถี เรียนกรรมฐานบำเพ็ญอยู่ หญิงคณิกาคนหนึ่งรับจ้างมารดาของท่าน มาจะให้ท่านสึก ท่านเห็นนางประดับตกแต่งกายเชื้อเชิญท่านด้วยกาม ท่านจึงตั้งวิปัสสนา ได้อภิญญา 6 (อ.สุนทรสมุทรเถรคาถา) 52/238/752/238/7 52/224/12 |
| 52 | ท่านได้ถวายมหาทาน ตั้งความปรารถนาตำแหน่งเลิศภิกษุผู้มีเสียงไพเราะ , ในกัปที่ 92 เกิดเป็นนกดุเหว่าได้ถวายมะม่วงแด่พระผุสสะพุทธเจ้า, ครั้นพระกัสสป-พุทธเจ้าปรินิพพาน ท่านเป็นนายช่างกำหนดสร้างพระเจดีย์แค่ 1 โยชน์ ให้ชนทั้งหลายยินยอม เพราะกรรมนั้นเขาเกิดที่ใดจะมีขนาดต่ำกว่าคนอื่นๆ ในกาลนี้เกิดในตระกูลมีโภคะแต่เป็นคนเตี้ย ได้ศรัทธาบวชแล้ว เป็นธรรมกถึก มีเสียงไพเราะท่านได้ถือนิมิตกระดูกฟันของหญิงคณิกาคนหนึ่งเจริญวิปัสสนาได้เป็นพระอนาคามี ฟังโอวาทพระสารีบุตรก็บรรลุพระอรหัต (อ.ลกุณฏกเถรคาถา) 52/244/452/244/4 52/230/4 |
| 53 | [๓๖๓] ถวายบุตรสุดที่รักให้เป็นคนรับใช้ของพระพุทธเจ้า (ภัททเถรคาถา) 52/254/352/254/3 52/239/12 |
| 54 | ท่านเอาปัจจัย 4 บูชาพระปทุมุตตรพุทธเจ้า และภิกษุสงฆ์ประมาณหนึ่งแสน , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลเศรษฐีกรุงสาวัตถี ซึ่งมารดาบิดาได้ไปขอบุตรต่อพระศาสดาท้าวสักกะสั่งให้เทวบุตรที่จะหมดอายุไปเกิด พออายุได้ 7 ขวบ มารดาบิดา จึงนำมาถวาย พระศาสดา พระอานนท์ เป็นผู้บวชให้ และบอกทางวิปัสสนาโดยย่อเธอบำเพ็ญวิปัสสนา เมื่อพระอาทิตย์ยังไม่ทันขึ้น ก็ได้อภิญญา 6 .(อ.ภัททเถรคาถา) 52/255/752/255/7 52/240/14 |
| 55 | ในกัปที่ 94 ท่านบวชเป็นดาบส ได้ปูลาดอาสนะดอกไม้ถวายพระสิทธัตถพุทธเจ้าพระองค์ทรงแสดงธรรมอันประกอบด้วยอนิจจตา , ในกาลนี้ เมื่อเกิดได้ 4 เดือนบิดาก็ตาย อาจึงเลี้ยงไว้ อายุ 7 ปี วันหนึ่ง อาโกรธ จึงเอาท่านไปผูกไว้ที่ป่าช้าพระศาสดาทรงเห็นอุปนิสัยจึงแผ่โอภาสตรัสพระคาถาจบ ท่านได้โสดาบัน มายืนอยู่หน้าพระคันธกุฎี มารดาของท่านตามหาจึงเข้าไปถามพระพุทธองค์พระองค์ทรงแสดงธรรม จบเทศนา มารดานั้นได้โสดาบัน ท่านได้บรรลุอรหันต์ บรรพชาแล้ว พระศาสดาให้อุปสมบทด้วยปัญหาพยากรณ์ 10 ข้อ(อ.โสปากเถรคาถา) 52/262/452/262/4 52/247/4 |
| 56 | ท่านเป็นบุตรพราหมณ์ กรุงราชคฤห์ บวชเป็นดาบส หักไม้แขม และหญ้าด้วยตนเอง เอามาทำบรรณศาลาอยู่ จึงชื่อว่า สรภังคะ พระศาสดาเสด็จไปแสดงธรรม ดาบสมีศรัทธาจึงบวช บำเพ็ญวิปัสสนากรรมฐาน ไม่นานก็บรรลุพระอรหันต์ (อ.สรภังคเถรคาถา) 52/270/1352/270/13 52/254/13 |
| 57 | [๓๖๖] พระอริยะทั้งหลาย มีพระพุทธเจ้า เป็นต้น กล่าวการไหว้ การบูชาในสกุลทั้งหลายว่า เป็นเปือกตม เป็นลูกศร อันละเอียดที่ถอนได้ยาก (มหากัจจายนเถรคาถา) 52/277/852/277/8 52/260/9 |
| 58 | ท่านตั้งความปรารถนาตำแหน่งเลิศภิกษุผู้จำแนกอรรถโดยย่อให้พิสดาร ต่อพระปทุมุตตรพุทธเจ้า , ในกาลแห่งพระสุเมธพุทธเจ้าท่านเป็นผู้ทรงวิชา ไปทางอากาศ ได้บูชาพระศาสดาด้วยดอกกรรณิการ์ , ได้บูชาด้วยแผ่นอิฐทองคำในที่สร้างเจดีย์ พระกัสสปพุทธเจ้า ปรารถนาให้ร่างกายสีเหมือนทอง , ในกาลนี้ ได้เป็นปุโรหิต ของพระเจ้าจัณฑปัชโชต เดินทางมาพร้อมชนอีก 7 คน ฟังธรรมพระศาสดาบรรลุพระอรหัต ทั้งหมด. (อ.มหากัจจายนเถรคาถา) 52/278/1252/278/12 52/262/6 |
| 59 | ท่านเป็นลูกน้องสาวของท่าน สิริคุตต์ มีความเลื่อมใสต่อพระศาสดา ตอนทรมานช้างธนบาล ได้บรรพชาแล้วบำเพ็ญวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต (อ.สิริมิตตเถรคาถา) 52/292/1252/292/12 52/274/19 |
| 60 | สิกขาบท 5 ที่คฤหัสถ์สามารถจะรักษาได้ ชื่อว่าศีลของคฤหัสถ์ ปาริสุทธิศีล 4ทั้งหมด จนถึงสิกขาบท 10 ชื่อว่าศีลของบรรพชิต (อ.สิริมิตตเถรคาถา) 52/295/2052/295/20 52/277/22 |
| 61 | ท่านได้ถวายมหาทาน 7 วัน ตั้งความปรารถนา ตำแหน่งเลิศภิกษุผู้ฉลาดในการเปลี่ยนแปลงทางสัญญา ต่อพระปทุมุตตรพุทธเจ้า ฝ่ายน้องชายท่านปรารถนา ด้วยองค์ 2 คือ การเนรมิตร่างกายที่สำเร็จด้วยใจ และความเป็นผู้ฉลาดในการเปลี่ยนแปลงทางใจ , ในกาลนี้ เกิดเป็นบุตรของลูกสาวธนเศรษฐีซึ่งหนีไปกับทาส พอเด็กรู้ความก็ส่งมาอยู่กับตา มหาปันถก ไปฟังธรรมขอบรรพชา พออายุครบ 20 ก็ อุปสมบท เป็นผู้ได้อรูปฌาน 4 ออกจากอรูปฌานแล้วก็เข้าสู่วิปัสสนาบรรลุพระอรหัต (อ.มหาปันถกเถรคาถา) 52/299/852/299/8 52/280/18 |
| 62 | เศรษฐีผู้มีลูกหลายคน แต่ถูกยักษ์คู่อาฆาต มากินหมด เหลือแต่คนสุดท้ายซึ่งมีภูตพากันรักษาไว้ (อ.ภูตเถรคาถา) 52/309/1652/309/16 52/290/16 |
| 63 | ท่านได้ตั้งความปรารถนาเป็นเลิศภิกษุผู้ทำสกุลให้เลื่อมใสต่อพระปทุมุตตรพุทธเจ้า, ในกาลนี้ เกิดในเรือนของอำมาตย์ ในกรุงกบิลพัสดุ์ ในวันเดียวกันกับพระโพธิสัตว์ถูกส่งไปพร้อมกับบุรุษ 1,000 คน เพื่อนำพระพุทธเจ้ามากรุงกบิล-พัสดุ์ ได้ฟังธรรมพระศาสดา บรรลุพระอรหัต พร้อมบุรุษเหล่านั้น .(อ.กาฬุทายีเถรคาถา) 52/322/552/322/5 52/303/8 |
| 64 | ท่านได้บวชในกาลพระกัสสปพุทธเจ้า แล้วเข้าไปสู่ป่า อยู่แบบสงบสงัด, ในกาลนี้ เกิดเป็นน้องชายของพระเจ้าธรรมาโศกราช ปี พ.ศ. 218 พระเจ้าอโศกมหาราช ได้รับการอภิเษก เป็นเอกราชในชมพูทวีป ทรงตั้งติสสกุมารเป็นอุปราช ติสส-กุมารได้บวชกับพระโยนกมหาธรรมรักขิตเถระ แล้วไปบำเพ็ญในป่ากับพระอุปัช-ฌาย์ต่อมาท่านเป็นโรคผิวหนังที่เท้า เมื่อหมอหาเนยใสมาทำยาให้หายแล้ว ต่อกาลไม่นานก็บรรลุพระอรหัต (อ.เอกวิหาริยเถรคาถา) 52/339/952/339/9 52/319/7 |
| 65 | ท่านตั้งความปรารถนาเป็นเลิศภิกษุผู้กล่าวสอนภิกษุ ต่อพระปทุมุตตรพุทธเจ้า ,ในกาลแห่งพระกัสสปพุทธเจ้า ท่านเป็นหัวหน้าร่วมกับคน 1,000 คน สร้างบริเวณใหญ่ มีห้อง 1,000 ห้อง ถวายพระศาสดา (อ.มหากัปปินเถรคาถา) 52/349/1752/349/17 52/328/7 |
| 66 | ในกาลนี้ เป็นพระราชาในกุกกุฏนคร พอได้ข่าวพระพุทธเจ้าจากพ่อค้าชาวกรุงสาวัตถีจึงไปพร้อมอำมาตย์ 1,000 เพื่อจะบวช อาศัยสัจจอธิษฐาน ข้ามแม่น้ำ 3 สาย เมื่อได้ฟังธรรมพระศาสดา ได้บรรลุพระอรหัต (อ.มหากัปปินเถรคาถา) 52/350/1952/350/19 52/329/4 |
| 67 | พระมหากัปปินเถระ ไม่ให้โอวาทแก่ลูกศิษย์ พระศาสดาทรงตำหนิ ท่านจึงแสดงธรรมแก่ภิกษุ 1,000 รูปได้เป็นพระอรหัตด้วยโอวาทเพียงครั้งเดียว . (อ.มหากัปปินเถรคาถา) 52/358/652/358/6 52/336/11 |
| 68 | เมื่อท่านบวชแล้วไม่สามารถท่องคาถา เดียว แม้ 4 เดือนก็ยังจำไม่ได้ พระมหา-ปันถกเถระจึงขับไล่ ท่านไปยืนร้องไห้อยู่ใกล้ซุ้มประตู พระศาสดาทราบข่าวเสด็จไปให้ท่อนผ้า และบริกรรมว่าผ้าเช็ดธุลีๆ เมื่อท่านลูบท่อนผ้าอยู่ ความเศร้าหมองก็เกิดขึ้น จึงเริ่มตั้งความเสื่อมไปสิ้นไป ทำฌานให้เกิดขึ้น เริ่มตั้งวิปัสสนาอันมีฌานเป็นบาทบรรลุพระอรหัต พร้อมด้วยปฏิสัมภิทา (อ.จูฬปันถกเถรคาถา) 52/368/1352/368/13 52/346/6 |
| 69 | พระจูฬปันถกเถระ สามารถเนรมิต ภิกษุ 1,000 รูป ด้วยการนึกครั้งเดียวให้มีลักษณะต่างกัน ทำการงานต่างกันได้ พระเถระอื่นทำไม่ได้ (อ.จูฬปันถกเถรคาถา) 52/379/652/379/6 52/355/16 |
| 70 | [๓๗๔] " ร่างกายนี้ เต็มไปด้วยของอากูล และของอันเป็นมลทินต่างๆ มีหลุมคูถใหญ่เป็นที่เกิด เป็นดุจบ่อน้ำครำอันมีมานาน เป็นดุจฝีใหญ่ เป็นดุจแผลใหญ่ เต็มไปด้วยหนองและเลือด เต็มไปด้วยหลุมคูถ มีน้ำไหลออกเป็นนิตย์มีของเน่าไหลออกทุกเมื่อ " (กัปปเถรคาถา) 52/383/352/383/3 52/358/10 |
| 71 | ในกัปที่ 94 ท่านได้ประดับต้นกัลปพฤกษ์ด้วยผ้า อาภรณ์ แก้วมณี พวงมาลาดอกไม้ เป็นต้น บูชาพระสถูปพระสิตธัตถพุทธเจ้า, ในกาลนี้ เป็นราชาในมคธรัฐเป็นผู้มักมากในกามทั้งหลายอย่างเหลือประมาณอยู่ พระศาสดาทรงเสด็จไปตรัสอสุภกถา จึงสังเวชต่อร่างกายขอบวช ได้บรรลุพระอรหัต ในขณะจรดมีดโกนเท่านั้น (อ.กัปปเถรคาถา) 52/384/1152/384/11 52/360/4 |
| 72 | [๓๗๕] ภิกษุพึงเป็นผู้ฉลาดในการเกิดขึ้นแห่งจิตมีนิมิตอันถือเอาแล้ว พึงประกอบสมถะ และวิปัสสนาตามเวลาอันสมควรอยู่เนืองๆ พึงเป็นบัณฑิตผู้ถึงพร้อมด้วยความเพียรเป็นนิตย์ เป็นผู้ประกอบภาวนาทุกเมื่อด้วยความตั้งใจว่า ถ้ายังไม่ถึงที่สุดทุกข์ ไม่พึงถึงความวางใจ (อุปเสนวังคันตปุตตเถรคาถา) 52/394/1852/394/18 52/369/10 |
| 73 | ท่านตั้งความปรารถนาตำแหน่งเลิศภิกษุผู้มีความเลื่อมใสโดยรอบ ต่อพระปทุมุตตรพุทธเจ้า, ในกาลนี้ เกิดเป็นบุตรนางพราหมณี ชื่อว่า รูปสารี ในนาลกคามได้ฟังธรรมพระศาสดา มีศรัทธาบวชแล้ว ท่านถูกพระศาสดาตำหนิ เรื่องบริษัทจึงกลับไปเจริญวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต พระเถระเป็นผู้สมาทานธุดงค์ พึงชักชวนให้ภิกษุอื่นสมาทานธุดงค์นั้นด้วย (อ.อุปเสนวังคันตปุตตเถรคาถา) 52/395/1052/395/10 52/370/4 |
| 74 | ท่านเกิดในตระกูลอุทิจจพราหมณ์ กรุงสาวัตถี ในคราวที่มอบถวายเชตวันวิหารท่านได้ฟังธรรม มีศรัทธาบวช บรรลุพระอรหัต ขณะจรดมีโกน เท่านั้น.(อ.โคตมเถรคาถา) 52/407/852/407/8 52/381/13 |
| 75 | เมื่อท่านอยู่ในท้องนั้นเอง มารดาก็ป่วยตายเขาจึงเอาไปเผา เอาหลาวแทงท้องศพ กระทบหางตาของเด็กเอาถ่านกลบไว้ ตอนเช้าพวกมนุษย์ไปป่าช้าเห็นเด็กนอนอยู่ พวกญาติจึงเอาไปเลี้ยงไว้ พออายุ 7 ขวบได้บวชกับพระสารีบุตร ได้บรรลุพระอรหัตพร้อมด้วยปฏิสัมภิทาในขณะปลงผมนั้นเอง ท่านได้ไปอยู่ในป่ากับภิกษุ 30 รูป และได้ช่วยภิกษุเหล่านั้นที่จับโจรไว้ แม้โจรก็บวช(อ.สังกิจจเถรคาถา) 52/418/552/418/5 52/392/6 |
| 76 | [๓๗๘] ท่านทั้งหลายพึงศึกษาศีลในศาสนานี้ ด้วยว่าศีลอันบุคคลศึกษาดีแล้วสั่งสมดีแล้ว ย่อมนำสมบัติทั้งปวงมาให้ในโลกนี้ (สีลวเถรคาถา) 52/425/452/425/4 52/399/5 |
| 77 | ท่านเป็นโอรสของพระเจ้าพิมพิสาร พระเจ้าอชาตศัตรูต้องการจะฆ่าท่านจึงยกขึ้นสู่ช้างซับมันดุร้าย พระศาสดาให้พระมหาโมคคัลลานะไปนำมา แล้วทรงแสดงธรรม ท่านจึงบวชบำเพ็ญวิปัสสนา บรรลุพระอรหัตอยู่ในโกศลรัฐ พระเจ้าอชาตศัตรู สั่งคนไปเพื่อฆ่าท่านอีก ราชบุรุษเหล่านั้นได้ฟังธรรมของท่าน เกิดสังเวชมีจิตเลื่อมใสบวชแล้ว (อ.สีลวเถรคาถา) 52/426/1952/426/19 52/401/5 |
| 78 | ปัญญาเว้นศีลเสียเกิดไม่ได้ และศีลเว้นปัญญาแล้วย่อมกระทำหน้าที่เองไม่ได้ก็ธรรมทั้ง 2 นั้นสนับสนุนซึ่งกันและกัน (อ.สีลวเถรคาถา) 52/435/1652/435/16 52/409/12 |
| 79 | ท่านได้ด่าพระปัจเจกพุทธเจ้าองค์หนึ่ง ว่าท่านถ้าทำนาค้าขายไม่ได้ ก็จงนำปัสสาวะและอุจจาระในทุกๆ บ้านออกไปจงเลี้ยงชีพโดยการล้างพื้น เพราะกรรมนั้น จึงไหม้ในนรก ด้วยเศษกรรมจึงเกิดในตระกูลคนเทดอกไม้หลายร้อยชาติ, ในกาลนี้ เกิดเป็นคนเทดอกไม้ เลี้ยงชีพด้วยการชำระล้างอุจจาระ พระศาสดาเห็นอุปนิสัย จึงเสด็จไปในที่นั้นตรัสเรียก ชื่อแล้วถามว่าเป็นอยู่ลำบากอย่างนี้ อาจเพื่อจะบวชได้ไหม ? เขาจึงขอบวชได้เป็นเอหิภิกษุภาวะ ทรงบอกกรรมฐานแล้วท่านยังสมาบัติ 8และอภิญญา 5 ให้บังเกิดก่อนแล้วเจริญวิปัสสนา ได้เป็นผู้มีอภิญญา 6(อ.สุนีตเถรคาถา) 52/439/152/439/1 52/411/19 |
| 80 | บุคคลชื่อว่าเป็นพราหมณ์ เพราะคุณธรรม 4 ประการ คือ ตบะ พรหมจรรย์ สัญญมะ ทมะ (อ.สุนีตเถรคาถา) 52/442/1252/442/12 52/415/1 |
| 81 | ท่านให้ฉาบปูนขาวที่ทางจงกรมของพระอโนมทัสสีพุทธเจ้า ลาดด้วยดอกไม้ ผูกเพดานด้วยผ้าย้อมสีต่างๆ ในเบื้องบน สร้างศาลายาวมอบถวายแด่พระศาสดาและภิกษุสงฆ์ , ในกาลแห่งพระปทุมุตตรพุทธเจ้า ได้ถวายมหาทาน 7 วัน ปรารถนาตำแหน่งเลิศภิกษุผู้ปรารภความเพียร , ได้สร้างบรรณศาลาใกล้ฝั่งแม่น้ำคงคาอุปัฏฐากพระปัจเจกพุทธเจ้าองค์หนึ่ง (อ.โสณโกฬิวิสเถรคาถา) 52/449/852/449/8 52/422/6 |
| 82 | ในกาลนี้ เกิดในเรือนอุสภเศรษฐี พื้นฝ่ามือ และฝ่าเท้ามีสีดังดอกชบา มีขนที่ฝ่า-เท้า มีปราสาท 3 หลัง พระเจ้าพิมพิสาร ให้เข้าเฝ้า และส่งไปฟังธรรม มีศรัทธาบวชแล้ว ทำความเพียรมากเกินไป พระศาสดาทรงโอวาทเปรียบด้วยพิณ จากนั้นท่านก็ทำความเพียรสม่ำเสมอ (อ.โสณโกฬิวิสเถรคาถา) 52/450/1152/450/11 52/423/6 |
| 83 | ท่านบรรลุพระอรหัตแล้วอาศัยอยู่ป่าไม้ตะเคียน เมื่อถึงวัยคร่ำคร่า วันหนึ่งท่านไปยังที่บำรุงพระพุทธเจ้า ในระหว่างทาง พวกโจรปล้นในพระนคร หนีมาทิ้งห่อสิ่งของในที่ใกล้พระเถระ พวกมนุษย์จึงพาท่านไปส่งพระราชา พระราชาสั่งปล่อยแล้วถามท่าน ท่านจึงบอกสอนภิกษุที่อยู่ใกล้ และพระราชา จบแล้ว ก็เข้าฌานมีเตโชธาตุเป็นอารมณ์ เมื่อไฟลุกโพลงอยู่ก็ปรินิพพาน (อ.เรวตเถรคาถา) 52/467/752/467/7 52/439/12 |
| 84 | ท่านเกิดในตระกูลพ่อค้าเกวียน ในกรุงสาวัตถี ได้รวบรวมทรัพย์ เอาเกวียน 500เล่มบรรทุกสินค้า ทำการค้าขายวันหนึ่ง โคที่เทียมแอกในระหว่างทาง ไม่สามารถไปได้ ท่านจึงแทงโคนั้นที่หางให้มั่น โคนั้นโกรธจึงด่าเป็นภาษามนุษย์ และผูกอาฆาต ท่านสังเวชจึงบวชบำเพ็ญวิปัสสนาบรรลุพระอรหัต (อ.โคทัตตเถรคาถา) 52/478/452/478/4 52/449/4 |
| 85 | " บุคคลพึงสละทรัพย์ เพราะเหตุแห่งอวัยวะอันประเสริฐ เมื่อจะรักษาชีวิตไว้พึงสละอวัยวะ เมื่อระลึกถึงธรรมพึงสละอวัยวะ ทรัพย์ แม้กระทั่งชีวิตทั้งหมด ".(อ.โคทัตตเถรคาถา) 52/486/1152/486/11 52/457/12 |
| 86 | ท่านบำเพ็ญมหาทาน 7 วัน ตั้งความปรารถนาตำแหน่งเลิศภิกษุผู้รัตตัญญู ต่อพระปทุมุตตรพุทธเจ้า เมื่อพระศาสดาปรินิพพานแล้ว ท่านได้สร้างเรือนแก้วไว้ภายในเจดีย์ และให้สร้างเรือนไฟแก้วมีราคา 1,000 กหาปณะล้อมเจดีย์ ,ในกัปที่ 91 ท่านได้ถวายทานอันเลิศ 9 ครั้ง ในคราวปลูกข้าวครั้งหนึ่ง ๆ.(อ.อัญญาโกณฑัญญเถรคาถา) 52/491/652/491/6 52/461/15 |
| 87 | ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ มหาศาล เจริญวัยแล้ว เรียนเวท 3 ได้ถึงฝั่งในมนต์สำหรับทำนายลักษณะท่านได้เป็นหนึ่งในพราหมณ์ 8 คน ที่ทำนายพระลักษณะ ของพระโพธิสัตว์ และทำนายว่าจะได้บวชเป็นพระพุทธเจ้าโดยส่วนเดียวเมื่อพระโพธิสัตว์เสด็จออกมหาภิเนษกรมณ์ ได้เป็นภิกษุปัญจวัคคีย์ ครั้นทรงประกาศธรรมจักรแล้ว พระโกณฑัญญะ ดำรงในโสดาปัตติผล พร้อม ด้วยพรหม 18 โกฏิบรรลุพระอรหัตด้วยอนัตตลักขณสูตร (อ.อัญญาโกณฑัญญเถรคาถา) 52/492/752/492/7 52/462/19 |
| 88 | ภิกษุรูปหนึ่ง ลูกศิษย์พระอัญญาโกณฑัญญะ เป็นผู้เกียจคร้าน คลุกคลีกับผู้ไม่เป็นกัลยามิตร ท่านไปเตือนก็ไม่ยอมฟังท่านจึงไปอยู่สระฉัททันต์ 12 ปี เมื่อจวนปรินิพพาน จึงไปเข้าเฝ้าพระศาสดาแล้วกลับมาปรินิพพานในที่นั้น .(อ.อัญญาโกณฑัญญเถรคาถา) 52/502/352/502/3 52/471/17 |
| 89 | ท่านเกิดในตระกูลพราหมณ์ในกรุงกบิลพัสดุ์ เห็นพุทธานุภาพในสมาคมพระญาติจึงบวช บำเพ็ญวิปัสสนา ไม่นานก็บรรลุพระอรหัต (อ.อุทายีเถรคาถา) 52/507/852/507/8 52/476/12 |
| 90 | พระอุทายีเถระมี 3 คือ กาฬุทายีเป็นบุตรของอำมาตย์, ลาลุทายีบุตรของโกวริยพราหมณ์ , มหาอุทายีเป็นบุตรของพราหมณ์ (อ.อุทายีเถรคาถา) 52/507/1352/507/13 52/476/18 |