| 1 | [๒๕๘] " ภพอะไรที่เที่ยงไม่มี แม้สังขารที่เที่ยงก็ไม่มี ขันธ์เหล่านั้น ย่อมเวียนเกิดและเวียนดับไป เรารู้โทษอย่างนี้แล้ว จึงไม่มีความต้องการด้วยภพ เราสลัดตน ออกจากกามทั้งปวง บรรลุถึงความสิ้นอาสวะแล้ว " (อุตตรเถรคาถา) 51/1/1151/1/11 51/1/10 |
| 2 | ท่านเป็นวิชาธร ท่องเที่ยวไปในอากาศ เห็นพระสุเมธพุทธเจ้า นั่งอยู่ที่โคนไม้ เปล่งพระรังสีมีวรรณะ 6 จึงลงจากอากาศ บูชาดอกกรรณิการ์ ด้วยพุทธานุภาพดอกไม้ทั้งหลาย ตั้งอยู่เบื้องบนพระศาสดา ดังฉัตร , ในกาลนี้ เกิดเป็นบุตรพราหมณ์ มหาศาลในกรุงราชคฤห์ เมื่อเจริญวัยแล้ว ได้ปฏิเสธลูกสาวของวัสสการพราหมณ์บรรพชาแล้ว ต่อมาถูกวัสสการพราหมณ์สั่งเสียบหลาวด้วยข้อกล่าวหาว่าเป็นโจรพระศาสดาเสด็จมาลูบหัวให้กำลังใจ แห่งการพิจารณาสามเณรกลับได้ปีติ ก้าวสู่วิปัสสนา เป็นผู้มีอภิญญา 6 ลุกขึ้นจากหลาวยืนในอากาศ แสดงปาฏิหาริย์ (อ.อุตตรเถรคาถา) 51/2/751/2/7 51/2/6 |
| 3 | [๒๕๙] " นักปราชญ์ มีพระพุทธเจ้า เป็นต้น ได้กล่าวการไหว้ และการบูชาในตระกูลทั้งหลายว่า เป็นเปลือกตม เป็นลูกศรอันละเอียดถอนขึ้นได้ยาก สักการะอันบุรุษชั่วละได้ยาก " (ปิณโฑลภารทวาชเถรคาถา) 51/10/1951/10/19 51/10/17 |
| 4 | ท่านเป็นราชสีห์ อยู่ในถ้ำ ได้บูชาพระปทุมุตตรพุทธเจ้า ผู้เข้านิโรธสมาบัติในถ้ำนั้น 7 วัน ด้วยดอกไม้และทำการอารักขา เมื่อพระศาสดาเหาะไป ราชสีห์ก็ตายไปเกิดในตระกูลของคฤหบดี ผู้มีโภคะมาก ในนครหงสาวดี ได้ฟังธรรม บำเพ็ญมหาทานตลอด 7 วัน กระทำบุญตลอดชีวิต (อ.ปิณโฑลภารทวาชเถรคาถา) 51/11/451/11/4 51/11/4 |
| 5 | ในกาลนี้เกิดเป็นบุตรปุโรหิตของพระเจ้าอุเทน เรียนจบไตรเพท สอนมนตร์แก่มาณพ 500 มาณพเหล่านั้นทอดทิ้งเพราะท่านกินจุ ท่านจึงมาบวชในพระศาสนาเพราะเห็นลาภสักการะ พระศาสดาทำให้ท่านเป็นผู้รู้ประมาณในอาหาร ได้ด้วยอุบายวิธี ท่านเริ่มตั้งวิปัสสนาเป็นผู้มีอภิญญา 6 ได้ เป็นยอดแห่งภิกษุผู้บันลือสีหนาท(อ.ปิณโฑลภารทวาชเถรคาถา) 51/12/151/12/1 51/11/20 |
| 6 | [๒๖๐] " วานรเข้าไปอยู่ในกระท่อมมีประตู 5 ประตู พยายามเวียนเข้าออกทางประตูนั้นเนือง ๆ จงหยุดนิ่งนะเจ้าลิง อย่าวิ่งไปดังกาลก่อนเลย เราจับเจ้าไว้ได้ด้วยปัญญาแล้ว เจ้าจักไปไกลไม่ได้ละ " (วัลลิยเถรคาถา) 51/16/451/16/4 51/15/18 |
| 7 | ในกัปที่ 31 ท่านได้ทำศาลาด้วยไม้อ้อ มุงบังด้วยหญ้า และแผ้วถางทางจงกรมถวายพระปัจเจกพุทธเจ้า นามว่านารทะ , ในกาลนี้ เกิดเป็นบุตรของพราหมณ์มหาศาล ในนครสาวัตถี ได้เข้าไปฟังธรรมพระศาสดา มีศรัทธาบวชแล้วเริ่มตั้งวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต (อ.วัลลิยเถรคาถา) 51/16/1151/16/11 51/16/4 |
| 8 | [๒๖๑] " เราทำกระท่อมด้วยใบตาล 3 ใบ ที่ริมฝั่งแม่น้ำคงคา บาตรของเราเหมือนดังหม้อ สำหรับตักน้ำรดศพและจีวรของเราเป็นดังผ้าคลุกฝุ่น ในระหว่าง พรรษา2 พรรษาเราพูดเพียงคำเดียวเท่านั้น ในภายในพรรษาที่ 3 เราทำลายกองความมืด คือ อวิชชาได้แล้ว " (คังคาตีริยเถรคาถา) 51/19/951/19/9 51/19/4 |
| 9 | ท่านได้ถวายน้ำดื่มแด่ภิกษุสงฆ์ ในสมัยพระปทุมุตตรพุทธเจ้า, ในกาลนี้ เกิดเป็นบุตรของคฤหบดีคนหนึ่งในนครสาวัตถี มีชื่อว่า ทัตตะ ท่านเกิดความสลดใจบวชแล้ว ได้ปฏิบัติอย่างเศร้าหมอง อยู่ริมแม่น้ำคงคา ไม่ยอมพูดจาเลย ในปีที่ 2พูดคำเดียว ในปีที่ 3 เพียรพยายามอยู่บรรลุพระอรหัต (อ.คังคาตีริยเถรคาถา) 51/19/1751/19/17 51/19/12 |
| 10 | ท่านได้ถวายขี้ตะกอนเปรียงเพื่อทำยา แก่พระสุจินติตปัจเจกพุทธเจ้า , ในกาลนี้เกิดในเรือนของพราหมณ์ผู้ยากจนคนหนึ่ง ในนครสาวัตถีแม้เจริญวัยแล้ว ก็ยังเป็นผู้มีน้ำและข้าวไม่บริบูรณ์ ได้เห็นพุทธานุภาพ ในคราวทรงรับพระเชตวันวิหารจึงมีศรัทธาบวชแล้ว บวชแล้ว กระทำกรรมในวิปัสสนา ได้เป็นผู้มีอภิญญา 6.(อ.อชินเถรคาถา) 51/23/451/23/4 51/23/4 |
| 11 | พระอรหันต์ ผู้มีลาภน้อย และไม่มีชื่อเสียง (อ.อชินเถรคาถา) 51/24/1651/24/16 51/24/15 |
| 12 | ท่านได้ถวายผลอาโมทะมีรสอร่อย แด่พระสุเมธพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลกษัตริย์ กรุงพาราณสี สำเร็จศิลปวิทยา เป็นผู้ฉลาด มีชื่อเสียง ได้เข้าไปฟังธรรมพระศาสดา มีศรัทธาบวชแล้ว เริ่มตั้งวิปัสสนา บรรลุพระอรหัตในวันนั้นเอง.(อ.เมฬชินเถรคาถา) 51/27/1251/27/12 51/27/4 |
| 13 | [๒๖๔] " เรือนที่บุคคลมุงไม่ดี ฝนย่อมรั่วรดได้ฉันใด จิตที่ไม่ได้อบรมแล้ว ราคะย่อมรั่วรดได้ ฉันนั้น เรือนที่มุงดีแล้ว ฝนย่อมรั่วรดไม่ได้ฉันใด จิตที่อบรมดีแล้วราคะรั่วรดไม่ได้ ฉันนั้น " (ราธเถรคาถา) 51/30/1251/30/12 51/30/4 |
| 14 | ท่านได้บำเพ็ญมหาทาน บูชาพระปทุมุตตรพุทธเจ้า ตั้งความปรารถนาตำแหน่งเลิศภิกษุผู้มีปฏิภาณ, ในกัปที่ 91 ได้ถวายผลมะม่วงแด่พระวิปัสสีพุทธเจ้า , ในกาลนี้เกิดในตระกูลพราหมณ์ ในนครราชคฤห์ เมื่อแก่แล้วคิดจะบวช ภิกษุทั้งหลายไม่ได้บวชให้ พระศาสดาให้พระสารีบุตร บวชให้แล้ว เริ่มตั้งวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต.(อ.ราธเถรคาถา) 51/31/451/31/4 51/30/11 |
| 15 | ท่านได้ถวายผลหมากงั่วแด่พระสิขีพุทธเจ้า, ในกาลนี้ เกิดเป็นน้องชายของพระราธเถระ เมื่อพี่ชายบวช ท่านเองก็ออกบวชเจริญวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต.(อ.สุราธเถรคาถา) 51/34/451/34/4 51/33/13 |
| 16 | ในกัปที่ 91 ท่านได้ถวายผลอาโมทะ แด่พระวิปัสสีพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ กรุงราชคฤห์ตอนอายุ 7 ขวบ ทำเป็นตาบอดขอทาน ได้ทรัพย์มาพันหนึ่ง เก็บไว้บำเพ็ญพรต พออายุ 16-17 ปี ถูกมิตร แนะนำหญิงโสเภณีให้เขาเสียทรัพย์ พระศาสดาเสด็จไปในที่ใกล้ ๆ เขา แสดงธรรมแก่เขาแล้วได้เป็นผู้มีศรัทธาบวช ได้บรรลุพระอรหัต ในขณะที่ปลงผมเสร็จ (อ.โคตมเถรคาถา) 51/37/451/37/4 51/36/13 |
| 17 | กาลที่โลกว่างจากพระพุทธเจ้า ท่านบวชเป็นดาบสมีอภิญญา มีลูกศิษย์ 4 หมื่นได้เนรมิตพระสถูปทราย สำเร็จด้วยทองด้วยฤทธิ์ กระทำการบูชาทุกๆ 7 วัน ด้วยดอกไม้ประมาณ 3,000 อันสำเร็จด้วยทอง เมื่อตายไปเกิดพรหมโลก.(อ.วสภเถรคาถา) 51/41/451/41/4 51/40/13 |
| 18 | ในกาลนี้ เกิดในตระกูลเจ้าลิจฉวี กรุงเวสาลี เห็นพุทธานุภาพในคราวเสด็จพระนครไพศาลีของพระพุทธเจ้าได้เป็นผู้มีจิตศรัทธาบวชแล้ว เริ่มตั้งวิปัสสนาแล้ว บรรลุพระอรหัต (อ.วสภเถรคาถา) 51/42/151/42/1 51/41/11 |
| 19 | ทำบุญกับพระทุศีลโยมไปนรก (อ.วสภเถรคาถา) 51/47/651/47/6 51/46/16 |
| 20 | [๒๖๘] " การฟังดี เป็นเหตุให้การฟังเจริญ การฟังเป็นเหตุให้เจริญปัญญา บุคคลจะรู้ประโยชน์ก็เพราะปัญญา ประโยชน์ที่บุคคลรู้แล้ว ย่อมนำสุขมาให้ ภิกษุควรช่องเสพเสนาสนะ อันสงัดควรประพฤติธรรมอันเป็นเหตุให้จิตหลุดพ้นจากสังโยชน์ถ้ายังไม่ได้ประสบความยินดี ในเสนาสนะอันสงัดและธรรมนั้น ก็ควรเป็นผู้มีสติรักษาตน อยู่ในหมู่สงฆ์ " (มหาจุนทเถรคาถา) 51/49/551/49/5 51/48/5 |
| 21 | ในกัปที่ 91 ท่านเกิดในตระกูลช่างหม้อ ได้ทำบาตรดินลูกหนึ่ง ถวายพระวิปัสสี-พุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดเป็นน้องชายพระสารีบุตร เจริญวัยแล้วบวชตามพระสารี-บุตร อาศัยพระเถระ เริ่มตั้งวิปัสสนา เพียรพยายามอยู่ ได้เป็นผู้มีอภิญญา 6.(อ.มหาจุนทเถรคาถา) 51/49/1651/49/16 51/49/5 |
| 22 | [๒๖๙] " ชนเหล่าใดแลพยายามในทางร้ายกาจ ย่อมเบียดเบียนมนุษย์ทั้งหลายด้วยการกระทำอันเจือด้วยความผลุนผลันก็ดี ด้วยการกระทำมีความประสงค์ต่างๆ ก็ดี ชนเหล่านั้นกระทำทุกข์ให้แก่ผู้อื่นฉันใด แม้ผู้อื่นก็ย่อมทำทุกข์ให้แก่ชนเหล่านั้นฉันนั้น เพราะนรชนกระทำกรรมใดไว้ ดีหรือชั่วก็ตาม ย่อมเป็นผู้รับผลแห่งกรรมที่ตนทำไว้นั้นโดยแท้ " (โชต์ทาสเถรคาถา) 51/54/1151/54/11 51/54/4 |
| 23 | ในกัปที่ 31 ท่านได้ถวายผลมะลื่น แด่พระสิขีพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดเป็นบุตรพราหมณ์ ในปาทิยัตถชนบท ได้สร้างวิหารบนภูเขาใกล้บ้านตน นิมนต์ให้พระมหากัสสปะอยู่ และได้บวช เจริญวิปัสสนา เป็นผู้มีอภิญญา 6 แล้วเรียนพระไตรปิฎก เป็นผู้ฉลาดเชี่ยวชาญในพระวินัย สงเคราะห์บริษัท บริวาร..(อ.โชตฺทาสเถรคาถา) 51/55/451/55/4 51/54/14 |
| 24 | " สิ่งที่ควรเผาเหล่านั้น คือ ความโกรธ ความริษยา การเบียดเบียนผู้อื่น ความถือตัว ความแข่งดี ความมัวเมา ความประมาท ตัณหา อวิชชา และความข้องอยู่ในภพไม่ใช่รูปขันธ์ " (อ.โชติทาสเถรคาถา) 51/56/1551/56/15 51/56/3 |
| 25 | [๒๗๐] " วันและคืนย่อมล่วงไปๆ ชีวิตย่อมดับไป อายุของสัตว์ทั้งหลายย่อมสิ้นไป เหมือนน้ำในแม่น้ำน้อย ฉะนั้น เมื่อเป็นเช่นนั้น คนพาลทำบาปกรรมอยู่ย่อมไม่รู้ตัว ต่อภายหลังเขาจึงได้รับทุกข์ อันเผ็ดร้อน เพราะบาปกรรมนั้นมีวิบากเลวทราม " (เหรัญญกานิเถรคาถา) 51/59/451/59/4 51/58/12 |
| 26 | ท่านรับจ้างผู้อื่นเลี้ยงชีพ ได้ถวายผ้าครึ่งผืน แด่พระสุชาต สาวกของพระปทุมุตตรพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดเป็นบุตรนายโจรโวสาสกะ ผู้เป็นนายบ้านของพระเจ้า-โกศล เห็นพุทธานุภาพในคราวทรงรับเชตวันวิหาร จึงลาพระราชาบวชแล้ว เริ่มตั้งวิปัสสนาแล้วบรรลุพระอรหัต (อ.เหรัญญกานิเถรคาถา) 51/59/1251/59/12 51/59/4 |
| 27 | ในกัปที่ 31 ท่านได้สดับพระพุทธคุณของพระวิปัสสีพุทธเจ้า แล้วมีใจเลื่อมใสเก็บดอกทองกวาวเหวี่ยงขึ้นบนอากาศบูชาเฉพาะพระศาสดา , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ เป็นผู้คุ้นเคยกับพระวิมลเถระ เมื่อบวชแล้วก็อยู่กับพระเถระ ซึ่งเป็นผู้เกียจคร้าน มากไปด้วยความหลับ จึงหลีกไปอยู่กับพระกัสสปเถระ อยู่ในโอวาทของท่าน เจริญวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต ท่านกลับไปให้คติพระวิมลเถระให้สลดใจแล้ว พระวิมละ เริ่มตั้งวิปัสสนา บรรลุอรหัต (อ.โสมมิตตเถรคาถา) 51/63/1351/63/13 51/62/15 |
| 28 | ในกัปที่ 92 ท่านเป็นนายพรานได้บูชารอยพระพุทธบาทของพระติสสพุทธเจ้า ,ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ นครสาวัตถี เห็นพุทธานุภาพ คราวถวายพระเชตวัน บวชแล้วไปบำเพ็ญในป่า เมื่อออกพรรษาเดินทางมาเฝ้าพระศาสดาระหว่างทางเห็นลูกเนื้อติดบ่วง และโจรฆ่าคนเผาทั้งเป็น จึงกล่าวคาถาแล้วขวน-ขวายวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต (อ.สัพพมิตตเถรคาถา) 51/66/1751/66/17 51/66/4 |
| 29 | ในกัปที่ 91 เห็นผ้าบังสุกุลจีวร ห้อยอยู่ที่กิ่งไม้ มีใจเลื่อมใสว่าเป็นธงชัยของพระอริยเจ้า แล้วเก็บเอาดอกกระดึง มาบูชาผ้าบังสุกุลจีวร , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพ่อค้าเกวียน ได้ไปค้าขายที่นครสาวัตถี เข้าไปวิหารพร้อมกับพวกอุบาสกฟังธรรมพระศาสดา มีจิตศรัทธาบวชแล้ว อยู่ป่าช้า พิจารณาศพที่นางกาฬีจัดให้บรรลุพระอรหัต (อ.มหากาฬเถรคาถา) 51/70/1351/70/13 51/70/6 |
| 30 | ท่านบวชเป็นดาบส ได้ทำปะรำดอกรัง แด่พระปิยทัสสีพุทธเจ้า ผู้นั่งเข้าสมาบัติ7 วัน,ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์กรุงราชคฤห์ เรียนจบไตรเพท สอนมนตร์แก่มาณพ 500 เห็นพุทธานุภาพในคราวที่พระศาสดาเสด็จไปนครราชคฤห์ จึงมีจิตศรัทธา บวชแล้วเริ่มวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต (อ.ติสสเถรคาถา) 51/74/1151/74/11 51/74/4 |
| 31 | [๒๗๕] " พระศากยบุตรทั้งหลาย ผู้เป็นสหายกันในปาจีนวังสทายวัน ได้พากันละโภคะไม่น้อย มายินดีในการเที่ยวบิณฑบาตปรารภความเพียร มีจิตเด็ดเดี่ยวมีความบากบั่นมั่นเป็นนิตย์ ละความยินดีในโลก มายินดีในธรรม ".(กิมพิลเถรคาถา) 51/80/451/80/4 51/79/7 |
| 32 | ท่านได้บำเพ็ญมหาทาน ตั้งความปรารถนาตำแหน่งภิกษุผู้เลิศ ฝ่ายคุ้มครองทวารในอินทรีย์ทั้งหลาย ต่อพระปทุมุตตรพุทธเจ้า, สมัยพระอัตถทัสสีพุทธเจ้าท่านเกิดเป็นเต่าใหญ่ พาพระศาสดาข้ามแม่น้ำวินดา , ในกาลนี้ เกิดเป็นโอรสของพระเจ้าสุทโธทนมหาราช พระพุทธองค์ให้นันทกุมารบวช และทรงแนะนำด้วยอุบายต่างๆ ได้บรรลุพระอรหัต (อ.นันทเถรคาถา) 51/83/451/83/4 51/82/6 |
| 33 | [๒๗๗] " ถ้าคนมีจิตไม่ตั้งมั่น ถึงชนเหล่าอื่นจะสรรเสริญ ชนเหล่าอื่นก็สรรเสริญเปล่าเพราะตนมีจิตไม่ตั้งมั่น ถ้าตนมีจิตมั่นดีแล้ว ถึงชนเหล่าอื่นจะติเตียน ชนเหล่าอื่นก็ติเตียนเปล่า เพราะตนมีจิตตั้งมั่นดีแล้ว " (สิริมาเถรคาถา) 51/89/1251/89/12 51/88/8 |
| 34 | ท่านบวชเป็นดาบส มีลูกศิษย์ 84,000 มีอภิญญา ได้ก่อเจดีย์ทราย บูชาพระพุทธเจ้าเทียบตามตำราดู มหาปุริสลักษณะ เมื่อพระปทุมุตตระโพธิสัตว์ประสูติ ท่านก็ตายไปพรหมโลก (อ.สิริมาเถรคาถา) 51/90/451/90/4 51/88/16 |
| 35 | ในกาลนี้ เกิดในตระกูลคฤหบดี นครสาวัตถี ได้เห็นพุทธานุภาพ คราวทรงรับเชตวันวิหาร จึงบวชพร้อมกับน้องชายชื่อ สิริวัฑฒะ ท่านเป็นผู้มีลาภน้อย แม้ได้เป็นผู้มีอภิญญา 6 ส่วนพระสิริวัฑฒะนั้นเป็นปุถุชน แต่เป็นผู้มีลาภมาก ชน-ส่วนใหญ่ยกย่อง พระสิริมาผู้พี่ชายได้พูดให้พระน้องชายสลดใจเริ่มตั้งวิปัสสนาได้ยังประโยชน์ตนให้บริบูรณ์ ต่อกาลไม่นานนัก (อ.สิริมาเถรคาถา) 51/91/1151/91/11 51/90/1 |
| 36 | ในกัปที่ 94 ท่านได้ชวนญาติ ร่วมกันบูชาพระธาตุของพระสิทธัตถพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ เมืองสาเกต เจริญวัยแล้ว ไปสู่นครสาวัตถี เห็นยมกปาฏิหาริย์ เลื่อมใสแล้วได้ฟังกาฬการามสูตร มีศรัทธายิ่งขึ้นบวชแล้วไปสู่นครราชคฤห์ กับพระศาสดา เริ่มตั้งวิปัสสนา ได้เป็นผู้มีอภิญญา 6.(อ.อุตตรเถรคาถา) 51/99/1451/99/14 51/98/5 |
| 37 | คฤหัสถ์ ผู้บรรลุพระอรหัตแล้ว ถ้าไม่บวช จะต้องปรินิพพาน (อ.ภัททชิเถรคาถา) 51/106/1551/106/15 51/104/25 |
| 38 | ญาติของพระภัททชิเกิดเป็น ปลา, เต่า เฝ้าปราสาท (อ.ภัททชิเถรคาถา) 51/107/2051/107/20 51/106/2 |
| 39 | ท่านได้ตั้งความปรารถนาตำแหน่งภิกษุผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้บุพเพนิวาส-ญาณ ต่อพระปทุมุตตรพุทธเจ้า, ในกาลแห่งพระสุเมธพุทธเจ้า ท่านเป็นดาบสได้กล่าวชมพระญาณของพระศาสดา , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ในนครสาวัตถี ได้เข้าไปฟังธรรมพระศาสดาแล้ว มีจิตศรัทธา บวชแล้วเจริญวิปัสสนาได้เป็นผู้มีอภิญญา 6 (อ.โสภิตเถรคาถา) 51/110/1151/110/11 51/108/12 |
| 40 | ท่านเป็นดาบส ได้ลาดหนังเสือเป็นอาสนะ ให้พระสุเมธพุทธเจ้าทรงประทับนั่งและถวายดอกไม้ และจันทน์ ผลมะม่วง , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ ในนครไพศาลี เห็นพุทธานุภาพในคราวพระศาสดาเสด็จนครไพศาลี ได้มีศรัทธาบวชกับพระมหากัจจายนะ ท่านเป็นผู้มีปัญญาอ่อน และย่อหย่อนในความเพียรต่อมาท่านมาอยู่กับพระเวณุทัตตเถระ หมั่นประกอบเนืองๆ ซึ่งกรรมฐาน บรรลุพระอรหัต(อ.วัลลิยเถรคาถา) 51/117/451/117/4 51/115/4 |
| 41 | ท่านบวชเป็นฤาษี อันหมู่ฤาษี เป็นอันมากแวดล้อมแล้วอยู่ในป่า ได้สดับข่าวพระสิทธัตถพุทธเจ้า อุบัติแล้ว จึงพากันเดินทางไปเข้าเฝ้า เมื่อเหลือทางอีกครึ่งโยชน์ก็ล้มป่วยตาย เกิดในเทวโลก (อ.วีตโสกเถรคาถา) 51/123/1351/123/13 51/121/14 |
| 42 | ในกาลนี้ เกิดเป็นน้องชายคนเล็กของพระเจ้าธรรมาโศกราช ในปลายปี พ.ศ.218เชี่ยวชาญในสุตตันตปิฎก และอภิธรรมปิฎก โดยอาศัยพระคิริทัตตเถระ วันหนึ่งส่องกระจกเห็นหนังเหี่ยวผมหงอก เกิดความสลด ยังจิตให้หยั่งลงในวิปัสสนาเป็นพระโสดาบัน บวชกับพระคิริทัตตะ แล้วบรรลุพระอรหัต ต่อกาลไม่นาน.(อ.วีตโสกเถรคาถา) 51/124/551/124/5 51/122/2 |
| 43 | [๒๘๓] " เราละนิวรณ์ 5 เพื่อบรรลุความเกษมจากโยคะ แล้วถือเอาแว่นธรรมคือ ญาณทัสสนะของตน ส่องดูร่างกายนี้ทั่วทั้งหมด ทั้งภายในภายนอกร่างกายของเรานี้ ปรากฏเป็นของว่างเปล่า ทั้งภายในและภายนอก " (ปุณณมาสเถรคาถา) 51/128/451/128/4 51/126/4 |
| 44 | ท่านเป็นนายพราน ได้ไหว้ผ้าบังสุกุลจีวร ของพระติสสพุทธเจ้า ซึ่งแขวนที่ต้นไม้ระลึกถึงพระพุทธคุณ , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลกุฎุมพี นครสาวัตถี วันที่ท่านเกิดภาชนะทุกอย่างในเรือนเต็มด้วยถั่วเขียว อันสำเร็จด้วยทอง และรัตนะเมื่อมีบุตรหนึ่งคน แล้วบวชอยู่ใกล้บ้าน เพียรพยายามอยู่ ได้เป็นมีอภิญญา 6.(อ.ปุณณมาสเถรคาถา) 51/128/1151/128/11 51/126/12 |
| 45 | ในกัปที่ 31 ท่านเป็นนายพราน ได้เกลี่ยทรายลงปรับให้เสมอทางจงกรมของพระสิขีพุทธเจ้า, ในกาลนี้ เกิดในตระกูลคฤหบดี นครจัมปา บวชพร้อมพี่ชาย ชื่อภรตะ พระพี่ชายบรรลุพระอรหัตแล้ว พาพระนันทกะน้องชายเป็นพระติดตามเดินทางขณะแวะพักข้างทาง เห็นวัวเทียมเกวียนที่ล้มลง เมื่อหายเหนื่อยแล้วยังนำเกวียนไปได้ ทำโคนั้นให้เป็นอารมณ์ ว่าแม้เราก็พึงยกตนออกจากหล่ม คือสงสารฉันนั้น กระทำกรรมในวิปัสสนา บรรลุพระอรหัตต่อกาลไม่นาน .(อ.นันทกเถรคาถา) 51/132/1251/132/12 51/130/13 |
| 46 | ท่านได้ถวายรองเท้า แด่พระอโนมทัสสีพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลแห่งคฤหบดี ในนครจัมปา ฟังความที่แม้พระโสณเถระก็ยังบวช ท่านจึงออกบวชกระทำบุรพกิจเสร็จแล้ว กระทำวิปัสสนา ได้เป็นผู้มีอภิญญา 6 ต่อกาลไม่นาน.(อ.ภรตเถรคาถา) 51/135/1351/135/13 51/133/13 |
| 47 | ในกัปที่ 31 ท่านได้ถวาย ผลวัลลิการะ แด่พระสุมนปัจเจกพุทธเจ้า , ในกาลนี้เกิดในตระกูลพราหมณ์ กรุงราชคฤห์อยู่ครองเรือนมีบุตรชื่อ กัณหทินนะ บุตรนั้นจะไปศึกษาศิลปที่ตักกศิลา แต่ได้ฟังธรรมพระมหาเถระรูปหนึ่ง ในระหว่างทางจึงบวชได้บรรลุพระอรหัต ส่วนพราหมณ์ผู้เป็นบิดาเข้าไปฟังธรรมพระศาสดาแล้วบวชบรรลุอรหัต (อ.ภารทวาชเถรคาถา) 51/140/1351/140/13 51/138/4 |
| 48 | ในกัปที่ 94 ท่านได้บูชา พระโสภิตปัจเจกพุทธเจ้า ด้วยดอกบุญนาค , ในกาลนี้ในตระกูลพราหมณ์ กรุงราชคฤห์ เจริญวัยแล้วเข้าไปหาพระสารีบุตร ฟังธรรมแล้วมีจิตศรัทธาบวชแล้ว เจริญวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต (อ.กัณหทินนเถรคาถา) 51/144/1451/144/14 51/141/14 |
| 49 | ท่านได้ถวายหญ้าคา 8 กำ แด่พระกัสสปพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ ได้ศึกษามนตร์ชื่อว่า ฉวสีสะ ดูกระโหลกหัวผี ร่ายมนตร์แล้ว เอาเล็บเคาะกระโหลก ก็รู้ได้ว่าสัตว์ผู้นี้เกิดที่ไหน. เขาบวชเป็นปริพาชก แล้วอาศัยวิชานั้นเที่ยวไป ได้เข้าไปเฝ้าพระพุทธเจ้า แสดงอานุภาพของตนแต่ไม่สามารถรู้คติที่ไปของกระโหลกพระอรหันต์ จึงบวชบำเพ็ญวิปัสสนา แล้วบรรลุพระอรหัต.(อ.มิคสิรเถรคาถา) 51/148/1651/148/16 51/146/5 |
| 50 | ในกัปที่ 91 ท่านได้ถวายขนมกุมมาสจนเต็มบาตร แด่พระวิปัสสีพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ สำเร็จการศึกษาในวิชาการ และศิลปศาสตร์ทั้งหลายแล้วบวชเป็นปริพาชก ได้เข้าเฝ้าฟังธรรมพระศาสดา เป็นผู้มีศรัทธา บวชแล้วทำวิปัสสนา แล้วบรรลุพระอรหัต (อ.สิวกเถรคาถา) 51/152/1651/152/16 51/150/4 |
| 51 | ท่านเป็นคนจน ได้นำผ้าห่มของตนทำเป็นธง บูชา พระเจดีย์ของพระปทุมุตตรพุทธเจ้า ซึ่งสูง 7 โยชน์ มียักษ์ ชื่อ อภิสัมมตะ คอยนำเครื่องสักการะ ของผู้คนขึ้นไปบนอากาศ , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์เห็นพุทธานุภาพในคราวทรงรับพระเชตวัน จึงบวช ทำวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต (อ.อุปวาณเถรคาถา) 51/156/451/156/4 51/153/16 |
| 52 | ในกัปที่ 91 ท่านได้ถือพัดโบก บูชาโพธิพฤกษ์ ของพระวิปัสสีพุทธเจ้า, ในกาลนี้เกิดในตระกูลเศรษฐี ในสุนาปรันตชนบท เห็นปาฏิหาริย์ในคราวที่พระศาสดาทรงรับไม้จันทน์ และระเบียบดอกไม้ เข้าเฝ้าพระศาสดา ฟังธรรมแล้วเป็นพระโสดาบันอยู่ครองเรือน เทวดาผู้มุ่งประโยชน์ ได้เตือน ให้สลดใจ บวชแล้วบรรลุพระอรหัต (อ.อิสิทินนเถรคาถา) 51/164/1551/164/15 51/162/7 |
| 53 | ในกัปที่ 94 ท่านได้ถวายผลตาล แด่พระสตรังสี ปัจเจกพุทธเจ้า ผู้ออกจากนิโรธสมาบัติ , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลคฤหบดีแคว้นมคธ ได้ฟังธรรมพระศาสดามีศรัทธาบวชแล้ว เจริญวิปัสสนาอยู่ในถ้ำชื่อว่า เภรวะ เมื่อฝนฟ้าคะนอง มหา-เมฆตั้งเค้ามา ท่านไม่กลัว ไม่สะดุ้ง ไม่อาลัยในร่างกาย ได้อากาศเป็นที่สบายขวนขวายวิปัสสนาบรรลุพระอรหันต์ (อ.สัมพุลกัจจานเถรคาถา) 51/168/451/168/4 51/165/12 |
| 54 | [๒๙๓] " จิตของใครตั้งมั่น ไม่หวั่นไหวดังภูเขา ไม่กำหนัดแล้วในอารมณ์ เป็นที่ตั้งแห่งความกำหนัด ไม่ขัดเคืองในอารมณ์ เป็นที่ตั้งแห่งความขัดเคือง ผู้ใดอบรมจิตได้อย่างนี้ ทุกข์จักมาถึงผู้นั้น แต่ที่ไหน " (ขิตกเถรคาถา) 51/170/1551/170/15 51/168/4 |
| 55 | ในกัปที่ 91 ท่านเป็นคนเฝ้าสวนได้ถวายขนุนสำมะลอ แด่พระวิปัสสีพุทธเจ้าซึ่งประทับยืนอยู่ในอากาศ , ในกาลนี้เกิดในตระกูลพราหมณ์ แคว้นโกศล ฟังธรรมพระศาสดา เป็นผู้มีจิตศรัทธาแล้วบวชเรียนกรรมฐานอยู่ในป่าเพียรพยายามอยู่ บรรลุพระอรหัต (อ.ขิตกเถรคาถา) 51/171/451/171/4 51/168/15 |
| 56 | ในกัปที่ 31 ท่านเป็นนายพราน ได้ถวายผลมะหาดแด่พระสิขีพุทธเจ้า , ในกาลนี้เกิดเป็นบุตรของนายบ้าน ชื่อว่า โปฏิริยะ ในเมืองกบิลพัสดุ์ ได้เป็นเสนาบดีของพระเจ้าภัททิยะ ศากยะ เมื่อพระราชาออกบวช ก็บวชตามเป็นผู้ยินดีในการนอน-หลับ พระศาสดาแผ่โอภาส ทรงโอวาทให้ท่านสลดใจ แล้วท่านจึงอธิษฐานอยู่กลางแจ้งเป็นวัตร ขวนขวายวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต (อ.โสณโปฏิริยปุตตเถรคาถา) 51/174/1751/174/17 51/172/13 |
| 57 | ในกัปที่ 91ท่านได้ถวายผลมะขวิดแด่พระวิปัสสีพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดในโกลิย-ชนบท เห็นพุทธานุภาพในสงครามของเจ้าศากยะ และโกลิยะ แล้วได้ศรัทธาจิตบวชแล้ว บรรลุพระอรหัตในวันนั้นเอง (อ.นิสภเถรคาถา) 51/178/451/178/4 51/175/17 |
| 58 | ในกัปที่ 31 ท่านได้ถวายผลสะคร้อ แด่พระสิขีพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลแห่งเจ้าศากยะ กรุงกบิลพัสดุ์เห็นพุทธานุภาพในสมาคมพระญาติ บวชแล้วเป็นผู้ชอบคลุกคลี และนอนหลับตลอดคืน วันหนึ่งท่านฝันอย่างหนึ่ง ทำให้สลดใจแล้วเริ่มตั้งวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต (อ.อุสภเถรคาถา) 51/181/1451/181/14 51/178/15 |
| 59 | ในกัปที่ 91 ท่านได้บูชา พระวิปัสสีพุทธเจ้า ซึ่งประทับนั่ง ณ โคนต้นไม้ ใกล้ฝั่งแม้น้ำวินตาด้วยดอกเกต , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลที่ยากจนกรุงสาวัตถี เจริญวัยแล้วขายหญ้าเลี้ยงชีวิต เข้าได้ฟังธรรมพระขีณาสพรูปหนึ่ง แล้วบวช เขาบวชๆสึกๆ อยู่ 7 ครั้ง พระศาสดาทรงข่มท่านในขณะนั่งหลับฟังธรรมอยู่ จึงสลดใจเริ่มวิปัสสนาบรรลุพระอรหัต. (อ.กัปปฏกุรเถรคาถา) 51/184/1751/184/17 51/182/4 |
| 60 | ท่านได้ฟังธรรมพระปทุมุตตรพุทธเจ้า ตั้งความปรารถนาเป็นเลิศภิกษุผู้กล่าวธรรมอันวิจิตร , บำเพ็ญสมณธรรมในกาลของพระกัสสปพุทธเจ้า , ในกาลนี้มารดา ท่านตั้งท้องก่อนบวชเป็นภิกษุณี พระอุบาลีวินิจฉัยแล้ว ว่าบรรพชาบริสุทธิ์ เมื่อคลอดออกมา พระเจ้าปเสนทิโกศลทรงชุบเลี้ยง ครั้นบวชแล้วได้ปัญหาจากพรหมผู้เป็นญาติ ให้ท่านเข้าไปถามและเรียนปัญหาต่อพระศาสดาท่านเริ่มวิปัสสนา ก็บรรลุพระอรหัต(อ.กุมารกัสสปเถรคาถา) 51/190/551/190/5 51/187/5 |
| 61 | ท่านได้ถวายผลไม้ปิลักขะ(ผลดีปลี) แด่พระอัตถทัสสีพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ แคว้นอวันตี ช่วงพระพุทธเจ้าปรินิพพานแล้ว ไปสู่เมืองตักกศิลาเพื่อเรียนศิลปศาสตร์แล้ว เมื่อเวลากลับพบ พระเถระรูปหนึ่งฟังธรรมแล้วมีจิตศรัทธาบวช เจริญวิปัสสนา ได้เป็นผู้มีอภิญญา 6 วันหนึ่ง เห็นสามเณรตกต้นไม้จึงเอามือไปรับด้วยฤทธิ์ (อ.ธรรมปาลเถรคาถา) 51/197/1351/197/13 51/194/13 |
| 62 | ในกัปที่ 91 ท่านได้ถวายผลมะม่วงกะล่อนทอง แด่พระวิปัสสีพุทธเจ้า , ในกาลนี้เกิดในตระกูลพราหมณ์ แคว้นโกศล เกิดความสลดใจในสงสาร บวชในพระศาสนาเรียนกรรมฐานที่เหมาะสมอยู่ในป่า เจริญวิปัสสนา ได้เป็นผู้มีอภิญญา 6.(อ.พรหมาลิเถรคาถา) 51/201/451/201/4 51/197/17 |
| 63 | ท่านได้ฟังธรรมพระปทุมุตตรพุทธเจ้า ตั้งความปรารถนาเป็นเลิศภิกษุผู้มีจีวรเศร้าหมอง , ในกาลของพระอัตถทัสสีพุทธเจ้า ท่านเป็นพราหมณ์ได้ชมเชยพระศาสดาด้วยคาถา 6 คาถา , ในกาลของพระกัสสปพุทธเจ้า ท่านเป็นอมาตย์ของพระเจ้ากัฏฐวาหนะ ได้ไปกับบุรุษหนึ่งพัน บวชบำเพ็ญสมณธรรมอยู่20,000 ปี , ในกาลนี้ เป็นศิษย์ของพาวรีพราหมณ์ ถูกส่งไปยังสำนักพระศาสดาได้ถามปัญหาคนที่ 15 ในเวลาจบการตอบปัญหา บรรลุพระอรหัต .(อ.โมฆราชเถรคาถา) 51/204/451/204/4 51/200/16 |
| 64 | พระโมฆราช บรรลุพระอรหัตแล้ว ทรงผ้าบังสุกุลจีวร ประกอบด้วยความเศร้า-หมอง ครบทั้ง 3 อย่าง คือ เศร้าหมองด้วยมีด ด้วยด้าย ด้วยน้ำย้อม ต่อมาโรคหิตเปื่อย และต่อมน้ำเหลือง เกิดลุกลามไปตามร่างกายท่านเพราะกรรมเก่า.(อ.โมฆราชเถรคาถา) 51/207/751/207/7 51/204/5 |
| 65 | [๓๐๒] องค์ประกอบของพระธรรมกถึก (วิสาขปัญจาลีปุตตเถรคาถา) 51/210/551/210/5 51/207/4 |
| 66 | ท่านได้ถวายผลวัลลิ แด่พระปัจเจกพุทธเจ้าองค์หนึ่ง , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลของพระเจ้ามัณฑลิกะ แคว้นมคธ ได้เสวยราชสมบัติ ครั้นพระศาสดาเสด็จมาใกล้วังของพระองค์ ก็ไปฟังธรรมมีศรัทธา บวชแล้วไปสู่นครสาวัตถี กับพระศาสดาเริ่มตั้งวิปัสสนา ได้เป็นผู้มีอภิญญา 6 (อ.วิสาขปัญจาลีปุตตเถรคาถา) 51/210/1651/210/16 51/207/16 |
| 67 | ในกัปที่ 31 ท่านได้ถวายผลฉัตตปาณี(กล้วย) แด่พระสิขีพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์กรุงราชคฤห์ เลื่อมใสพระศาสดาในคราวที่ทรงทรมานช้างชื่อธนบาล บวชแล้วบำเพ็ญสมณธรรมในถ้ำอินทสาระ วันหนึ่งได้ฤดูเป็นที่สบายเพราะลมฝน จึงกล่าวสอนตน เจริญวิปัสสนา บรรลุพระอรหัต (อ.จูฬกเถรคาถา) 51/214/1551/214/15 51/211/17 |
| 68 | ในกัปที่ 31 ท่านได้บูชาพระปทุมปัจเจกพุทธเจ้า ด้วยดอกปรู , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลมั่งคั่ง แคว้นโกศล ละกามทั้งหลาย บวชแล้วกระทำกรรมในวิปัสสนา อยู่ในป่า จิตของท่านแล่นไปในอารมณ์ต่างๆ จึงอบรมจิตกล่าวเตือนตนอยู่ เจริญ-วิปัสสนา บรรลุพระอรหัต (อ.อนูปมเถรคาถา) 51/218/1451/218/14 51/216/4 |
| 69 | ในกัปที่ 65 ท่านเป็นนายพรานได้บูชาพระอุปสันตปัจเจกพุทธเจ้า ด้วยดอกจำปา ,ในกาลนี้ เกิดในตระกูลมั่งคั่ง แคว้นโกศล เพราะจุติจากพรหมโลกมาเกิด เมื่อถูกต้องผู้หญิงก็ร้องไห้ เจริญวัยแล้ว เห็นยมกปาฏิหาริย์ของพระศาสดา ได้มีศรัทธา บวชแล้วเริ่มตั้งวิปัสสนา ได้เป็นผู้มีอภิญญา 6 (อ.วัชชิตเถรคาถา) 51/222/451/222/4 51/219/13 |
| 70 | ในกัปที่ 31 ท่านเป็นนายโคบาล ได้ฟังธรรมของพระเถระรูปหนึ่ง ปรารภพระพุทธ-คุณ พอรู้ว่าพระสิขีพุทธเจ้าปรินิพพานแล้ว เป็นผู้ได้อนิจจสัญญา พระเถระให้เขาอุตสาหะ ในการบูชาโพธิพฤกษ์ ระลึกถึงพระพุทธคุณ , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลมั่งคั่ง แคว้นโกศล ฟังธรรมกถาที่ประกอบด้วยอนิจจตา เกิดสลดใจบวชแล้วเริ่มตั้งวิปัสสนา ได้เป็นผู้มีอภิญญา 6 (อ.สันธิตเถรคาถา) 51/225/1451/225/14 51/223/4 |
| 71 | ในกัปที่ 31 ท่านได้มีใจเลื่อมใส ประคองอัญชลีไหว้ ด้วยเบญจางคประดิษฐ์ต่อพระสิขีพุทธเจ้าที่กำลังบิณฑบาต , ในกาลนี้ เกิดในคฤหาสน์ของพราหมณ์ผู้มีสมบัติสมบูรณ์ ในอุกกัฏฐนคร เจริญวัยแล้ว บวชเป็นปริพาชกได้เห็นพระพุทธเจ้ากำลังเสด็จจาริกชนบท มีใจเลื่อมใส ฟังธรรม แล้วละการถือผิดบวชในพระศาสนา บำเพ็ญวิปัสสนากรรมฐาน ไม่นานก็ได้เป็นพระขีณาสพผู้มีอภิญญา 6 (อ.อังคณิกภารทวาชเถรคาถา) 51/231/551/231/5 51/228/6 |
| 72 | ในกัปที่ 91 ท่านได้ถวายผลมะเดื่อ แด่พระวิปัสสีพุทธเจ้า , สมัยพระกัสสปพุทธเจ้า ท่านได้บวชแล้วเกิดความสังเวชจึงตั้งอธิษฐานจิตว่าถ้าไม่บรรลุพระอรหัตจะไม่ออกจากวิหาร เพราะญาณยังไม่แก่กล้า ท่านมรณภาพแล้ว ,ในกาลนี้เกิดเป็นพระเจ้าปัจจยราช ได้ฟังธรรมที่พระศาสดานั่งบนรัตนสิงหาสน์ที่ท้าวเวสวัณเนรมิตถวาย แล้วพร้อมกับมหาชน จึงทรงสละราชสมบัติออกบวช ได้ตั้งอธิษฐานเหมือนที่เคยทำแล้วในกาลก่อน บรรลุพระอรหัตแล้ว (อ.ปัจจยเถรคาถา) 51/236/1551/236/15 51/233/4 |
| 73 | ท่านเป็นฤษี ได้อภิญญา 5 สมาบัติ 8 ได้ถวายยาแก้โรคลมแก่พระอโนมทัสสีพุทธเจ้า , ในกาลแห่งพระปทุมุตตรพุทธเจ้าท่านได้ตั้งความปรารถนา ตำแหน่งเลิศภิกษุผู้อาพาธน้อย , ในกัปที่ 91 ท่านเป็นฤษีได้รักษาโรคแก่ภิกษุทั้งหลาย ,สมัยพระกัสสปพุทธเจ้า ท่านได้สร้างที่อยู่ โรงอุโบสถ ปรุงยาทุกอย่างถวายภิกษุสงฆ์ในวัด สร้างกุศลตลอดชีวิต, ในกาลนี้เกิดในตระกูลเศรษฐี เมืองโกสัมพีตอนเป็นทารกถูกปลาใหญ่คาบไป เศรษฐีเมืองพาราณสี ได้ซื้อปลา เห็นทารกในท้องปลาจึงเลี้ยงไว้ พระราชาตัดสินให้เป็นทายาท 2 ตระกูล ได้ฟังธรรมพระศาสดาบวชแล้ว รุ่งอรุณแห่งวันที่ 8 ได้บรรลุอรหัต พร้อมปฏิสัมภิทา (อ.พากุลเถรคาถา) 51/241/1551/241/15 51/237/16 |
| 74 | นายธนิย ช่างหม้อ ได้ฟังพระสูตรที่พระศาสดาแสดงต่อปุกกุสาติ จึงได้ศรัทธาบวชแล้วขยันแต่งกุฎี พระศาสดาตำหนิ จึงอยู่กุฎีของสงฆ์ เจริญวิปัสสนาบรรลุพระอรหัต (อ.ธนิยเถรคาถา) 51/249/1551/249/15 51/245/4 |
| 75 | ท่านเป็นพญานาค เห็นพระปทุมุตรพุทธเจ้า เสด็จมาทางอากาศ มีใจเลื่อมใสได้ทำการบูชาด้วยแก้วมณีที่หงอนของตน , ในกาลนี้ เกิดเป็นบุตรกุฎุมพี ชื่อมาตังคะ ในโกศลรัธ เป็นคนเกียจคร้าน ญาติ และคนเหล่าอื่น ตำหนิเห็นภิกษุทั้งหลายเป็นอยู่ง่าย จึงไปฟังธรรมพระศาสดา บวชแล้วปรารถนาพลังฤทธิ์เรียนกรรมฐาน ได้อภิญญา 6 (อ.มาตังคปุตตเถรคาถา) 51/253/451/253/4 51/248/18 |
| 76 | ท่านได้สรรเสริญ พระปทุมุตตรพุทธเจ้า ด้วยคาถา 10 คาถา , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ ในนครปาฏลีบุตร เป็นลูกศิษย์พระอานนท์ ได้บวชเมื่อพระพุทธ-ศาสดาเจ้าปรินิพพานแล้ว ได้อภิญญา 6 ครั้นถึงสมัยทำมหาสังคายนา พระเถระถูกสงฆ์ใช้ให้ไปตามพระอานนท์ แล้วท่านเหาะกลับมา เทวดาผู้อารักขาถ้ำสัตต-บรรณคูหาฟังคำกล่าวของท่าน แล้วก็กราบเรียนให้สงฆ์ทราบ (อ.ขุชชโสภิตเถรคาถา) 51/258/951/258/9 51/254/4 |
| 77 | ในกัปที่ 92 ท่านบวชเป็นฤาษีสอนมนตร์แก่ลูกศิษย์ 54,000 คน ได้ทำนายนิมิตการจุติจากสวรรค์ชั้นดุสิต ลงสู่พระครรภ์มารดาของพระติสสโพธิสัตว์แก่มหาชนให้เบาใจ ร่าเริง มีพระพุทธเจ้าเป็นอารมณ์ , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์แคว้นโกศล ได้ฟังธรรมจากภิกษุผู้อยู่ป่า เกิดเลื่อมใสบวชบำเพ็ญสมณธรรม ท่านไปเฝ้าพระพุทธเจ้า เห็นงูเห่ากับพังพอน ต่อสู้กันตายระหว่างทาง ได้ความสังเวชใจครั้นถึงสำนักพระศาสดาแล้วพระองค์ทรงโอวาท ในที่สุดแห่งคาถา ท่านเจริญวิปัสสนาบรรลุพระอรหัต (อ.วารณเถรคาถา) 51/263/1451/263/14 51/259/4 |
| 78 | [๓๑๔] " คนผู้มีศรัทธามีปัญญา ดำรงอยู่ในธรรมถึงพร้อมด้วยศีล แม้คนเดียวก็มีประโยชน์แก่ญาติพวกพ้องทั้งหลาย ผู้ไม่มีศรัทธาในโลกนี้ ญาติทั้งหลายเหล่านั้นที่ข้าพระองค์ขู่ตักเตือน ด้วยความอนุเคราะห์เพราะความรักกันฉันญาติและเผ่าพันธุ์ จึงพากันทำสักการะแก่ภิกษุทั้งหลาย ถึงแก่กรรมล่วงลับไปแล้ว ก็ประสบความสุขที่เป็นไตรทิพย์ พี่น้อง และโยมผู้หญิงของข้าพระองค์ผู้รักกามสุขก็พากันบันเทิงใจ " (ปัสสิกเถรคาถา) 51/268/1051/268/10 51/263/17 |
| 79 | ท่านได้ถวายผลไม้ มิลักขะ (มะเดื่อ) แด่พระอัตถทัสสีพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ ได้เห็นยมกปาฏิหาริย์แล้วบวช ได้เป็นผู้อาพาธ เมื่อญาติพากันพยาบาลให้หายโรคแล้ว เกิดสลดใจ เร่งภาวนา ได้เป็นผู้มีอภิญญา 6 ท่านไปแสดงธรรมกลางอากาศ ทำให้ญาติถึงสรณะและศีล (อ.ปัสสิกเถรคาถา) 51/269/451/269/4 51/264/8 |
| 80 | ในกัปที่ 91 ได้ถวายขนุนสำมะลอ แด่พระวิปัสสีพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดเป็นบุตรของชาวประมง ได้จับปลาสีเหมือนทองแต่ปากเหม็น พระเจ้าปเสนทิโกศลให้นำไปถามพระพุทธเจ้าที่เชตวันวิหาร เมื่อรู้เหตุนั้นแล้ว บวชพร้อมบุตร 500ชาวประมงถูกพระศาสดาประณามเพราะทำเสียงอึกทึก จึงพากันไปจำพรรษาที่ฝั่งแม่น้ำวัคคุมุทา ได้บรรลุพระอรหัตในพรรษานั้นเอง พระศาสดาสั่งให้เข้าเฝ้าและต้อน-รับด้วยอาเนญชสมาบัติ (อ.ยโสชเถรคาถา) 51/272/1551/272/15 51/267/19 |
| 81 | ในกัปที่ 94 ท่านได้ถวายพัดใบตาล และกั้นเครื่องกั้นที่คลุมด้วยดอกมะลิ แด่พระสิทธัตถพุทธเจ้า , ในกาลนี้ เกิดในสกุลพราหมณ์ แคว้นมคธ เจริญวัยแล้วได้บวชในสำนักของภิกษุผู้อยู่ป่า บำเพ็ญวิปัสสนา ได้เป็นผู้มีอภิญญา 6.(อ.สาฏิมัตติกเถรคาถา) 51/278/451/278/4 51/273/4 |
| 82 | มารแปลงกายเป็นพระเถระ ไปจับมือหญิงสาว พระเถระจึงอธิษฐานศพลูกสุนัขสวมคอมารไว้ (อ.สาฏิมัตติกเถรคาถา) 51/279/351/279/3 51/274/7 |
| 83 | [๓๑๗] " ภิกษุผู้ออกบวชใหม่ ๆ ด้วยศรัทธา ยังใหม่ต่อการศึกษา ควรคบหากัลยาณมิตร ผู้มีอาชีพบริสุทธิ์ไม่เกียจคร้าน ภิกษุผู้ออกบวชใหม่ ๆ ด้วยศรัทธายังใหม่ต่อการศึกษา ควรพำนักอยู่ในหมู่สงฆ์ เป็นผู้ฉลาดศึกษาพระวินัย ภิกษุผู้ออกบวชใหม่ ๆ ด้วยศรัทธา ยังใหม่ต่อการศึกษา ต้องเป็นผู้ฉลาดในสิ่งที่ควรและไม่ควร ไม่ควรประพฤติตนออกหน้า ออกตา " (อุบาลีเถรคาถา) 51/282/451/282/4 51/277/4 |
| 84 | ท่านฟังธรรมพระปทุมุตตรพุทธเจ้า แล้วตั้งความปรารถนาเป็นเลิศภิกษุผู้ทรงวินัย ,ในกาลนี้ ท่านเป็นช่างกัลบก ได้ออกบวชพร้อมกษัตริย์ทั้ง 6 มีท่านอนุรุทธะ เป็นต้นพระศาสดาให้ปฏิบัติอยู่ในสำนักของพระองค์ จะได้คันถธุระ และวิปัสสนาธุระบริบูรณ์ พระเถระทำตามพระดำรัสไม่นาน ก็ได้บรรลุพระอรหัตผล.(อ.อุบาลีเถรคาถา) 51/282/1551/282/15 51/277/15 |
| 85 | คนผิดพลาดจากคำสั่งสอนพุทธศาสนาแล้ว จะหมกไหม้ในนรก นับโกฏิกัป.(อ.อุบาลีเถรคาถา) 51/300/1751/300/17 51/294/3 |
| 86 | [๓๑๘] " เบญจกามคุณ ทำเราผู้เป็นบัณฑิต สามารถคิดค้นประโยชน์ได้ให้ลุ่มหลงหนอให้เราได้แล่นไปในวิสัยของมาร ถูกลูกศรปักอยู่อย่างเหนียวแน่น สามารถแต่ก็เปลื้องตนออกจากบ่วงมัจจุราชได้ กามทั้งหลายเราละได้แล้ว ภพทั้งหลายเราทำลายได้หมดแล้ว การเวียนเกิด (ชาติสงสาร) สิ้นสุดลงแล้ว บัดนี้ภพใหม่ไม่มี " (อุตตรปาลเถรคาถา) 51/304/951/304/9 51/298/4 |
| 87 | ในกัปที่ 91 ท่านได้สร้างสะพานถวาย พระวิปัสสีพุทธเจ้า, ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ เห็นยมกปาฏิหาริย์แล้วมีศรัทธาบวช บำเพ็ญสมณธรรม วันหนึ่งกามราคะเกิดขึ้น ท่านข่มไว้ได้ด้วยธรรมที่เป็นปฏิปักษ์ ทำภาวนาก้าวหน้าขึ้นไปบรรลุพระอรหัตผล (อ.อุตตรปาลเถรคาถา) 51/305/451/305/4 51/298/15 |
| 88 | ท่านได้เป็นผู้เลื่อมใสในศาสนา ใช้น้ำหอมดับเชิงตะกอนเผาพระสรีระของพระเวสสภูพุทธเจ้าก่อนกว่าทุกคน , ในกาลนี้ เกิดในราชตระกูลนครเวฏฐปุระ ได้เสวยราชสมบัติ ทรงถวายมหาทาน ฟังธรรมแล้วกลับได้เกิดศรัทธาสละราชสมบัติออกบวชแล้ว ได้ทำให้แจ้งพระอรหัตผล. (อ.อภิภูตเถรคาถา) 51/309/451/309/4 51/302/15 |
| 89 | ท่านได้บูชาเชิงตะกอน ของพระสิขีพุทธเจ้า ด้วยดอกจำปา 8 ดอก , ในกาลนี้เกิดในตระกูลศากยราช ในคราวประชุมพระญาติได้มีศรัทธา บวชแล้ว บำเพ็ญวิปัสสนาได้เป็นผู้มีอภิญญา 6 (อ.โคตมเถรคาถา) 51/314/451/314/4 51/306/17 |
| 90 | [๓๒๑] " ผู้ใดมุ่งจะทำงานที่ควรทำก่อนไพล่ไปทำภายหลัง ผู้นั้นย่อมพลาดจากฐานะอันนำมาซึ่งความสุข และย่อมเดือดร้อนในภายหลัง งานใดควรทำ ก็พึงพูดถึงแต่งานนั้นเถิด งานใดไม่ควรทำ ก็ไม่ควรพูดถึงงานนั้น คนไม่ทำมีแต่พูดบัณฑิตทั้งหลายก็รู้ทัน. " (หาริตเถรคาถา) 51/319/451/319/4 51/311/9 |
| 91 | ท่านได้บูชาเชิงตะกอนของพระปทุมุตตรพุทธเจ้า ด้วยน้ำหอม , ในกาลนี้ เกิดในตระกูลพราหมณ์ เจริญวัยแล้วอาศัยความถือตัวเพราะชาติ จึงเรียกคนอื่นว่า คนถ่อย ถึงบวชแล้ว ก็ยังเรียกอย่างนั้นอยู่ วันหนึ่งได้ฟังธรรมพระศาสดา เกิดความสลดใจเริ่มวิปัสสนา ตรวจดูความเป็นไปแห่งจิต เห็นจิตถูกมานะและความฟุ้งซ่านยึดแล้ว จึงละทิ้งมานะและอุทธัจจะ ยังวิปัสสนาให้ก้าวหน้า ได้บรรลุพระอรหัต.(อ.หาริตเถรคาถา) 51/319/1551/319/15 51/312/4 |
| 92 | ท่านได้บูชา พระสรีระศพ ของพระปทุมุตตรพุทธเจ้า ด้วยดอกมะลิ รำลึกถึงคุณของพระศาสดา , ในกาลนี้เกิดในตระกูลพราหมณ์ เมืองพาราณสี อาศัยพระโสมมิตเถระ บวชในพระศาสนา ท่านถูกพระเถระกระตุ้นเตือน จึงเริ่มวิปัสสนาไม่ช้านักก็ได้บรรลุพระอรหัตผล (อ.วิมลเถรคาถา) 51/322/451/322/4 51/314/9 |